احساس معنا | ادبیات تحقیق و مبانی نظری

احساس معنا | تعداد صفحات: ۱۱ صفحه

 

احساس معنا و معنایابی در زندگی روزمره، ازجمله مهارت‌هایی است که می‌توان با آموزش آن به افراد، بهزیستی روان‌شناختی و امید به زندگی را افزایش داد. اصطلاح روان‌شناسی ژرفا را نخستین بار یوجین بلوئر مطرح کرد مور و فاین(۱۹۹۰) در گستری ادبیات روان‌شناسی همواره روان‌شناسی ژرفا در تبیین پدیده‌های روانی جایگاه اصلی را اشغال کرده است.

کارل یونگ ،اتورنک آلفرد آدلر ملانی ،کلاین هری استک ،سالیوان کارن هورنای ساندوررادو، آبراهام کاردینر ازجمله کسانی هستند که در تعیین کرانه ­های این قلمرو مطرح هستند. لازم به ذکر است که ژاک لاکان و هاینز کوهات نیز در گستره روان‌شناسی معنا جای می‌گیرد. ویکتور فرانکل (۲۰۰۰) تحت تأثیر پفیستر روان‌شناسی بلندا را در ۱۹۳۸ به‌عنوان در بر گیرند امیال و آرزوهای بالاتر آدمی مطرح کرد که به‌طور ویژه احساس معنا جویی انسان را علاوه بر لذت طلبی فرویدی و قدرت‌طلبی آدلری در خود جای می‌دهد.

ادامه

احساس معنا یک شاخه مجزا در مکتب روان‌درمانی وجودگرا – انسان‌گرا استوانگ (۲۰۰۰) احساس معنا به دلیل اینکه معنای وجود انسان را تحت عنوان جستجوی انسان برای چیزی به نام معنا بررسی می‌کند. ارزش احساس معنا را در همین صراحت و سادگی آن می‌داند و برخلاف سایر رویکردهای وجودگرا, احساس معنا رویکردی خوش‌بینانه و سازنده از وجود آدمی ارائه می‌دهد و تنها مکتبی است که فنون خاص خود دارد و پشتوانه پژوهش احساس معنا در مقایسه با سایر مکاتب روان‌درمانی به‌ویژه در قلمرو وجودی مناسب است. احساس معنا روشی مؤثر برای واژگون کردن تجربه افراد از افسردگی در جامعه معاصر است این پیام احساس معنا می‌گوید تحت هر شرایطی با پذیرش مسؤولیت زندگی و تحقق معنایابی می‌توان مفهومی از کنترل و لیاقت را به دست آورد(رفرنس در فایل اصلی).

ادامه

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مطرح برای انسان پرسش درباره معنای زندگی است. روان شناسان با رویکردهای متفاوت به موضوع معنا در زندگی نگریسته‌اند. به‌عنوان یکی از پیشگامان این موضوع یکی از مهم‌ترین نیازهای انسان را نیاز به جهت‌گیری و جستجوی معنا و هدف در زندگی می‌داند. مهم‌ترین مرحله در هویت‌یابی تعریف هدف و آرمان زندگی است. هدف زندگی را پیدا کردن جایگاهی در جهان می‌داند. نیز معنای زندگی را به‌عنوان تلاش برای رسیدن به کمال تعریف می‌نماید. یکی از رویکردهای مطرح در حوزه روان‌درمانی دیدگاه فرانکل است که امروزه به مکتب سوم روان‌درمانی و اصطلاحاً لوگوتراپی یا معنا درمان معروف می‌باشد.

مبانی نظریه و انکل بر پایه مفاهیم توجه به معنویت انسان، آزادی، مسئولیت سرنوشت، رنج لذت عشق و کار استوار است در این نوع درمان فرض می‌شود که زندگی معنایی بی‌قیدوشرط دارد و معنا را هرکسی و در هر شرایطی می‌تواند بیابد و درمانگر سعی در تغییر نگرش فرد بیمار به علائم بیماری و پرورش انسانی مسئول دارد که افکار احساسات و منطق خود را می‌پذیرد(در فایل اصلی).

احساس معنا

اگر رنج را شجاعانه بپذیریم تا واپسین ،دم، زندگی معنا خواهد داشت و معنای زندگی می‌تواند حتی معنی بالقوه درد و رنج را نیز در برگیرد. در دنیا چیزی وجود ندارد که به انسان بیشتر از یافتن (“معنى “)) وجودی خود در زندگی یاری کند در این گفته نیچه حکمتی عظیم نهفته است که کسی که چرایی زندگی را یافته است با هر چگونگی خواهد ساخت. در این جمله باید به‌صورت شعاری در درمان موردنظر قرار بگیرد(در فایل اصلی).

احساس معنا تلاش برای جستن معنایی در زندگی و اولین نیروی محرکه و انگیزه هر فرد است احساس معنا را نوعی روان‌درمانی در قالب اصطلاح‌های معنوی می‌دانند. درواقع احساس معنا معنای وجود را تحت عنوان جستجوی انسان برای چیزی به نام معنا بررسی می‌کند. احساس معنا را یک نظام فلسفی روان‌شناختی می‌دانند که به افراد کمک می‌کند تا به‌رغم سوگ و ناامیدی بر ازدست‌رفته‌ها تمرکز نکنند، بلکه در جستجوی معنا باشند.

احساس معنا

احساس معنا بر کاهش احساس تنهایی و اضطراب مرگ گروه آزمایش اثربخش است و تفاوت معناداری بین دو گروه وجود دارد. بین درمان شناختی رفتاری و احساس معنا در کاهش افسردگی تفاوت وجود ندارد اما درمان شناختی رفتاری در افزایش امید به زندگی تأثیر بیشتری نسبت به احساس معنادار(رفرنس در فایل اصلی).

در تعریف احساس معنا باید گفت زندگی برای مردم زمانی معنادار است که آنان بتوانند الگو یا هدفی را در زندگی خود در نظر بگیرند احساس معنا به محتوایی اشاره می‌کند که مردم زندگی خود را از آن آکنده می‌کنند. این معنا به زندگی مردم جهت می‌دهد و در ارتباط باهدف‌ها و ارزش‌های زندگی است. داشتن هدف یا معنا در زندگی با سلامت روان و رفاه همبستگی مثبت دارد.

احساس معنا روشی است که کاربرد آن می‌تواند فرد را دریافتن معنای زندگی یاری دهد. معنا بخش بودن زندگی عبارت است از پاسخ مثبت به زندگی علی‌رغم هر چه با آن روبه‌رو می‌شویم ، خواه رنج و خواه مرگ. شیوه‌ای که انسان سرنوشت را می‌پذیرد و برای رنج خویش معنایی می‌یابد، یعنی احساس معنا، تلاش و مبارزه انسان در جهت نیل به یک آرمان یا ارزش و درنهایت تلاش برای دستیابی به معنای زندگی است.

درمان مبتنی بر معنا مخصوص و برای کسانی است که با ناکامی وجودی و ناتوانی دریافتن ” دلیلی برای زندگی کردن ” روبرو شده‌اند. احساس معنا گروهی فرصتی فراهم می‌کند تا اعضا به شناخت، درک و رهاسازی خود از موانعی که آزادی آنان را سد کرده، دست، یابند و با مشارکت کامل و آگاهانه فرایند فوق را تجربه کنند. احساس معنا گروهی می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا معنایی در زندگی خود بیابند و در پناه حمایت‌های اجتماعی به‌دست‌آمده باغم و اندوه، کمبودها ، بیماری‌های مزمن و درنهایت مرگ سازگار شوند(صوابی نیری و همکاران، ۱۳۹۹: ۲۱۹).

احساس معنا

این مفهوم گسترش دید درباره‌ی خود و دنیای پیرامون و روشن کردن چیزهایی می باشد که به زندگی اکنون و آینده‌ی فرد معنا می‌دهد. درواقع احساس معنا برای آسیب‌های گوناگون منشأ یگانه‌ای قائل است و آن نبود معنا در زندگی است که قابل‌تعمیم نیز است. احساس معنا تأثیر مثبتی در رضایت زناشویی زوجین دارد(بابائیان و همکاران، ۱۴۰۰: ۲۱۸۹).

ادامه

احساس معنا روشی است که کمتر به گذشته توجه دارد و به درون‌نگری هم ارج چندانی نمی‌نهد این روش درمانی توجه بیشتری به آینده، وظیفه مسئولیت معنا و هدفی دارد که بیمار باید زندگی آتی خود را طرف آن کند. معنا درمانی روش اصلی درمانگری ویکتور فرانکل، است سه رکن معنادرمانی معناداری به‌مثابه یک فلسفه زندگی معنایی بدون قید و شرط دارد که تحت هیچ شرایطی از بین نمی‌رود و به‌بیان‌دیگر زندگی حتی در بدترین شرایط دارای معناست دومین پیش‌فرض بنیادین معناداری آزادی اراده است آزادی انسان آزادی از شرایط نیست.

بلکه آزادگی در ایستادگی و رویارویی با شرایطی است که ممکن است که برای او پیش بیاید.  احساس می‌گوید معنا به سه روش می‌توان کشف کرد انجام کاری، ارزشمند تجربه ارزش والا تحمل درد و رنج تحقیقات نشان می‌دهد که یک چنین نگرشی به زندگی موجب رشد تاب آور می‌شود بسیاری از افراد و معنویت و اعتقادات مذهبی را به‌عنوان معنای زندگی در نظر می‌گیرند.

مطابق مفهوم احساس معنا رنج بردن یا تجارب آسیب‌زا معنادار می باشد. احساس معنا راهی متفاوت برای نگریستن به مشکلات و رنج‌های اجتناب‌ناپذیری که در زندگی اتفاق میافتد ارائه می‌کند. معنا دادن به زندگی عنصری برای باقی ماندن در شرایط ناگوار است. افرادی که در شرایط دشوار برای اهدافی با آغاز و پایان مشخص و دلیلی برای امیدواری بودن دارند. مسیری برای تاب‌آوری خود می­گشایند کرد. داشتن معنا یا هدف در زندگی ارتباط مثبتی با عوامل روان‌شناختی دارد و منجر به سازگاری سالمندان رضایت از زندگی حمایت اجتماعی و دلیل زنده ماندن در آن‌ها می‌شود(جوکار و کمالی، ۱۳۹۴: ۵).

ادامه

احساس معنا به‌عنوان یکی از پیامدهای آموزش ،مثبت،نگر، نشان‌دهنده میزانی از پیچیدگی است که به‌وسیله فهم ارزش فعالیت‌ها و تجربیات شخصی مشخص می‌شود. بر اساس نظریه‌های مختلف، دو بعد عمده از احساس معنا شامل وجود معنا و جستجوی معنا استخراج‌شده است. (رفرنس در فایل اصلی)

برخی از موضوعات مهم در جلسات احساس معنا عبارت‌اند از آزادی مسئولیت، مرگ و اشارات آن برای زندگی و جستجوی مستمر برای معنی در فرایند درمان درمان‌جو با مسائل غایی زندگی به‌جای مشکلات فوری روبرو می‌شود. عملکرد درمانی این نیست که معنای ویژه­شان در زندگی چه باید باشد بلکه باید آن‌ها را در جهت کشف معنی برای خودشان تشویق کرد.

ادامه

درصورتی‌که جرات تجربه رنج وجود داشته باشد می‌توان در آن معنایی یافت. در احساس معنا درمان‌جو ترغیب می‌شود مسئولیت نحوه‌ای را که اکنون تصمیم گرفته در دنیای خود باشد را بپذیرد دست به اقدام بزند و تصمیم بگیرد چگونه به‌صورت متفاوتی باشد. در این رویکرد اعتقاد بر این است که چنانچه زندگی هدفمند و معنادار باشد هر رخدادی هرچند توان‌فرسا مانند فشارهای شدید و بیماری‌های مرگ‌آور نمی‌تواند انسان را مایوس و منزوی کند.

احساس معنا یک فرایند درمانی است. که به دنبال کسب توانایی برای رسیدن به خود واقعی گسترش دید. نسبت به خود و دنیای اطراف و روشن کردن چیزهایی است. که به زندگی حال و آینده‌ی فرد معنا می‌دهد. چهارچوب یک گروه فرصت مناسب را برای رویارو شدن. با موضوعات مورد ملاحظه در تمام طول زندگی ایجاد کرده و پاسخ‌دهی مناسب را فراهم می‌آورد.  احساس معنا ازجمله روش‌های درمانی مؤثر است که در قالب کار گروهی امکان‌پذیر است.

این روش که در زمره رویکرد وجودی است. که ساختار مفهومی را برای کمک به مراجعین جهت چالش با یافتن معنی ایجاد می کند. در زندگی‌شان آماده کند معنا بخشی به بحران‌ها و حادثه آسیب‌زا. نقش مهمی را در مدل‌های رشد و تکامل پس آسیبی دارد(ابرندابادی و همکاران، ۱۳۹۹: ۳).

احساس معنا

احساس معنا یک شاخه مجزا در مکتب رواندرمانی وجود گرا انسان‌گرا است. احساس معنا نوعی درمان فعلانه رهنمودی است که متوجه یاری‌رساندن به بیمار به‌ویژه در مراحل بحران زندگی است. این نوع درمان مفروض می‌گردد که زندگی معنای بیقید و شرط دارد. و این معنا را هر کس در هر جا و هر زمان می‌تواند بیابد و کشف کند. احساس معنا سعی می‌کند میدان دید فرد را وسعت دهد.

هدف این مفهوم توانا ساختن فرد بیمار برای غلبه بر مثلث غم‌انگیز زندگی می باشد. یعنی درد گناه و رنج است تا فرد بتواند به کشف معنای منحصربه‌فرد خود دست یابد. این رویکرد حدود اختیار و آزادی‌های فرد را ترسیم می‌کند. و در شکستن چرخه‌های معیوب روان آزردگی مؤثر می باشد. احساس معنا در خصوص بسیاری از مسائل سلامت روان کاربرد دارد. این مکتب در مقایسه با روانکاوی روشی است. که کمتر به گذشته توجه داشته و به درون‌نگری هم ارج چندانی نمی‌نهد در مقابل به ،آینده وظیفه مسئولیت. معنی و هدفی که شخص باید زندگی خود را صرف آن ،کند وجه بیشتری دارد.

ادامه

انسان حق انتخاب دارد و در برابر موقعیت‌هایی که قرار می‌گیرد. آزادی تصمیم‌گیری داشته و در برابر تصمیم‌های خود مسئول است. به همین جهت وظیفه اصلی این مفهوم این است که به بیمار کمک کند. تا با توسل به اندیشه‌ها و ذخایر پنهانش معنای وجودی خود را پیدا نماید. به دیگر سخن فرانکل معتقد بود وظیفه اصلی معنا درمانگر مشابه کار بینایی‌سنج است. کمک به افراد جهت بهتر دیدن یا به تشبیهی درست‌تر تیز کردن. دید روح برای تشخیص معنای زندگی می‌باشد(ربانی و همکاران، ۱۳۹۴: ۱۳۵).

احساس معنا یک فرایند درمانی می باشد که به دنبال کسب توانایی برای رسیدن به خود واقعی گسترش دید می باشد. نسبت به خود و دنیای اطراف و روش کردن چیزهایی است که به زندگی حال و به آینده‌ی فرد معنا می‌دهد. این رویکرد فرصتی فراهم می‌کند تا شخص نگرش‌ها و رفتار خود را ضمن تعامل. با مردمان دیگری که دارای مشکلات و اختلالاتی همانند خود وی هستند وارسی کند.

ادامه

یکی دیگر از رویکردهای درمانی که در این پژوهش مورداستفاده قرار گرفت احساس معنا است. احساس معنا روشی از رویکرد وجودی است که زمینه فلسفی و نظری دارد این رویکرد درمانی با ماهیت وجودی و معنوی انسان سروکار دارد. آنچه در انسان مهم و باارزش بوده و وی را از حیوان متمایز می‌کند، بعد روحی و معنوی اوست. در این رویکرد درمانی انگیزه اصلی رفتار انسان اراده معطوف به خوشی نیست. معطوف به قدرت هم نیست، بلکه اراده و سائق نسبت به معنا است.

در این متغیر کوشش می‌شود که فرد در زندگی خود هدف. منظوری را جستجو کند به بیمار کمک می‌شود تا به عالی‌ترین فعالیت حیاتی ممکن دسترسی پیدا کند. لازم است به بیمار کمک شود تا نه‌تنها به تجربه هستی بپردازد. و کوشش پیگیرانه‌ای در به فعل رساندن ارزش‌های خود نشان می دهد. او متعهد انجام کاری شود که مسئولیتی را بپذیرد و تکلیف معینی را عهده‌دار شود. این رویکرد درمانی بر چهار علاقه مهم که ریشه در هستی یا وجود انسان دارد. یعنی، مرگ، آزادی تنهایی و بی‌معنایی تأکید می‌کند(شریعت و همکاران، ۱۴۰۰: ۲۸۵).

بخشی از منابع

ابرندابادی، سیده الهام ؛ ماهروزاده، طیبه ؛ ایمانی نایینی، محسن (۱۳۹۹). رویکرد ساحت تربیت هنری و زیبایی‌شناختی، رویکرد موضوع‌محور یا رویکرد دریافت احساس و معنا، پژوهش در برنامه ریزی درسی، شماره ۶۵، ص ۱-۱۱.

بابائیان، اختر ؛ بابائیان، ثریا ؛ بابائیان، کلثوم ؛ بابائیان، زهرا (۱۴۰۰). اثربخشی معنا درمانی بر احساس ارزشمندی و تابآوری زنان سالمند ساکن در خانه سالمندان شهر ایلام. پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران، همایش، دوره ۹، ص ۲۱۸۸-۲۲۰۳.

دولت یاری، صدیقه ؛ یوسفی، عماد ؛ خواجه پور، لیلا ؛ شیروانی، ابراهیم (۱۴۰۱). تعیین رابطه و سهم پیش‌بینی‌کنندگی احساس معنا در زندگی و حس انسجام در رشد پس. از سانحه در متاهلین بهبود یافته از کرونا در شهر ایلام، خانواده پژوهی، شماره ۶۹، ص ۱۷۷-۱۹۹.

ادامه

صفارد نیا، مجید ؛ رمضانی شیرین، مرضیه ؛ سلگی، زهرا (۱۴۰۰). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با معنادرمانی بر پریشانی روان‌شناختی و امید به زندگی بیماران مبتلا به سرطان سینه با پیگیری سه ماهه، فرهنگ و ارتقاء سلامت، شماره ۱۷، ص ۴۸۹-۴۹۶.

صوابی نیری، وحید ؛ قدرت، گلناز ؛ امرایی، کوروش ؛ رجنی، امیر علی (۱۳۹۹). تاثیر معنادرمانی بر اضطراب اجتماعی، روابط بین‌فردی افراد با ضایعه نخاعی، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، شماره ۴، ص ۲۱۷-۲۳۴.

کاظمیان مقدم، کبری (۱۳۹۹). اثربخشی معنادرمانی‌ گروهی بر سرسختی و بهزیستی روان‌شناختی در زنان دارای همسر وابسته به مواد، اعتیاد پژوهی، شماره ۵۸، ص ۲۹۱-۳۱۰.

نجفی، فرزانه ؛ منصوری خواجه لنگی، صدیقه (۱۴۰۰). اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر پایه‌ی ششم شهرستان خانمیرزا، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی (مرکز توسعه آموزشهای نوین ایران)، شماره ۲، ص ۲۸۳-۲۸۹.

Olstad, K., Sørensen, T., Lien, L., & Danbolt, L. J. (2023). Meaning in life in adolescents with developmental trauma: A qualitative study. Archive for the Psychology of Religion, ۰۰۸۴۶۷۲۴۲۲۱۱۵۰۰۲۷.

Napoli, A., De Maio, A., Alfieri, G., Gasperini, C., Scipione, R., Campanacci, L., … & Bazzocchi, A. (2023). Focused Ultrasound and External Beam Radiation Therapy for Painful Bone Metastases: A Phase II Clinical Trial. Radiology, ۲۱۱۸۵۷.

Bluck, S., Mroz, E. L., Wilkie, D. J., Emanuel, L., Handzo, G., Fitchett, G., … & Bylund, C. L. (2022). Quality of life for older cancer patients: Relation of psychospiritual distress to meaning-making during dignity therapy. American Journal of Hospice and Palliative Medicine®, ۳۹(۱), ۵۴-۶۱.