مبانی نظری اجتناب مالیاتی | مطالعات ISI

مبانی نظری اجتناب مالیاتی

مبانی نظری اجتناب مالیاتی | تعداد صفحات: ۶ صفحه

مفهوم اجتناب مالیاتی

اجتناب از مالیات اغلب به عنوان کاهش مالیات تعریف میشود این تعریف به صورت مفهومی از تعریف دایرنگ و همکاران (۲۰۰۸) پیروی می کند و همه معاملاتی که روی بدهی مالیاتی شرکتها تأثیر می گذارد را منعکس می بحث اجتناب مالیاتی بیشتر در مورد شرکتهایی که موضوع جدایی مالکیت از کنترل در آن مطرح است عنوان می شود،

زیرا افراد حقیقی به خاطر وجود احتمال کشف و جریمه شدن و ریسک گریزی و یا انگیزههای درونی مثل وظیفه اجتماعی کمتر درگیر فرار و اجتناب مالیاتی می شوند؛ ولی در شرکتها به طور معمول سهامداران انتظار دارند که مدیران به دنبال منافع شخصی خود باشند و تا مادامی که منافع اضافی حاصل از کاهش بدهیهای احتمالی بیشتر از هزینه های اضافی مورد انتظار برای آنها ،باشد به دنبال کاهش بدهیهای مالیاتی و افزایش اجتناب مالیاتی هستند.

بنابراین اجتناب مالیاتی میتواند انعکاسی از نظریه نمایندگی باشد و ممکن است منجر به تصمیمات مالیاتی شود که منافع شخصی مدیر را دنبال کند(رجبی و همکاران، ۱۴۰۳: ۲۷۶).

اجتناب مالیاتی حوزه ای است که مورد توجه جامعه کسب و کار امروزی است و توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است علاوه بر این گزارشهای ،رسانهها، مشارکت در شیوه های اجتناب مالیاتی را به عنوان یک رفتار اجتماعی غیر مسئولانه و نامشروع نشان داده اند. بنابراین، بررسی اجتناب مالیاتی به یک نگرانی مداوم تبدیل شده که همین امر باعث افزایش علاقه در مباحث و مناظرات علمی و سیاسی شده است(عابدینی و دارابی، ۱۴۰۳: ۳۹).

ادامه

اجتناب مالیاتی از جمله تدابیری است که شرکتها برای کاهش بدهیهای مالیاتی به کار می برند. از منظر کلی، اجتناب مالیاتی نوعی روش صرفه جویی مالیاتی محسوب میگردد که تنها انگیزه اقتصادی آن صرفه جویی در پرداخت مالیات است. مبانی نظری اجتناب مالیاتی  یک نوع سوء استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است و با یافتن راههای گریز از پرداخت مالیات در قوانین مالیاتی یا تلاش در جهت یافتن راههای قانونی به منظور کاهش میزان مالیات پرداختی مرتبط می باشد(عابدینی و حمیدیان، ۱۴۰۳: ۱۵۷).

اجتناب مالیاتی از جمله فعالیتهایی است که شرکتها کنند توسط آن مالیات پرداختی خود را کاهش دهند و اخیراً بسیاری از شرکتهای فعال در بازار سرمایه درگیر اجتناب مالیاتی بودند. منظور از اجتناب ،مالیاتی تلاش در جهت کاهش مالیاتهای پرداختی است. اجتناب مالیاتی در حال تبدیل شدن به نگرانی اصلی کشورهای مختلف است.

در اقتصاد نوظهور ایران ،نیز اجتناب مالیاتی میتواند یکی از بزرگترین مشکلاتی باشد که سیستم مالیاتی با آن مواجه است. درک عواقب ناشی از اجتناب مالیاتی مهمترین مبحثی است که در پژوهشهای مختلف به آن توجه میشود. زیرا یکی از ویژگیهای اجتناب مالیاتی صرفه جویی از خروج وجه نقد است که این ویژگی سبب میشود شرکتها از فعالیتهای اجتناب مالیاتی بیشتر استفاده کنند تا احتیاج کمتری به تأمین مالی خارج از شرکت برای پروژه های خود داشته باشند(نوش آذر و همکاران، ۱۴۰۳: ۴۹۵).

ادامه

بسیاری از مالیات دهندگان تصور میکنند که پرداخت مالیات یک بار اضافی است و بنابراین تمایل به اجتناب از آن را دارند حتی آنها تصمیم میگیرند که در صورت ،فرصت مالیات را پرداخت نکنند. به طور کلی اجتناب مالیاتی با برنامه ریزی مالیاتی مرتبط .است برنامه ریزی مالیاتی فرآیندی است که مالیات دهندگان برای به حداقل رساندن بدهی مالیاتی ،خود خواه مالیات بر درآمد یا سایر بار مالیاتی قابل پرداخت، انجام میدهند.

این در حالی است که اجتناب مالیاتی تلاشی برای کاهش بار مالیاتی با عدم نقض قوانین مالیاتی است. شرکتهایی که از مالیات اجتناب میکنند یا با مالیات مبارزه میکنند موانعی هستند که در جمع آوری مالیات رخ میدهند و در نتیجه دریافتهای نقدی دولت کاهش مییابد اجتناب مالیاتی انجام شده توسط مالیات دهندگان با قوانین یا مقررات قانونی قابل اجرا در تضاد نیست(رجبی و همکاران، ۱۴۰۳: ۲۷۹)

مبانی نظری اجتناب مالیاتی

اجتناب مالیاتی خود یکی از محرکهای مدیریت سود است. برای نمونه هموارسازی سود مدیریت سود بر اساس اقلام تعهدی و واقعی زمانبندی هوشمندانه معاملات، تغییر روشها و برآوردهای حسابداری از جمله رویکردهایی هستند که مدیریت با انگیزه اجتناب مالیاتی مبادرت به انجام آنها مینماید تا با کاهش سود مأخذ محاسبه مالیات نیز کم شود بکارگیری این رویکردها موجب افزایش پیچیدگیها در صورتهای مالی و کاهش کیفیت گزارشگری میگردد.

از این رو قضاوت حرفه ای حسابرس دچار اخلال شده و ریسک حسابرسی افزایش مییابد یکی از رویکردهای حسابرس در جهت پوشش ریسک ،حسابرسی افزایش تلاش خود جهت افزایش شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای اظهار نظر حرفه ای است و افزایش وفقه زمانی گزارش حسابرس نشانه ای از تلاش بیشتر حسابرس است(دریایی و موسوی، ۱۴۰۳: ۵۴).

مبانی نظری اجتناب مالیاتی

مبانی نظری اجتناب مالیاتی یک واژه کلی برای تلاشهای افراد حقیقی، شرکت ها، سازمان ها، اتحادیه ها و غیره برای نپرداختن مالیات به صورت غیرقانونی است. اجتناب مالیاتی یعنی مودی مالیات به صورت عمدی صورت های مالی و اطلاعات درست را پنهان کند یا گزارش های مالی را به صورت نادرست به مقام مالیاتی برای کاهش بدهی مالیاتی ارائه نماید. هر روش غیرقانونی که باعث کاهش بدهی مالیاتی ،شود فرار مالیاتی محسوب می­شود.

پنهان کردن درآمد یا اظهار آن کمتر از واقعیت اظهار بیشتر از واقعیت هزینه ها، تحریف مقادیر و نقض قوانین از جمله راه های فرار از مالیات محسوب می شوند (ناظمی و پور عنقا،۱۳۹۷: ۸۶).

در ادبیات حسابداری اجتناب مالیاتی از دو بعد گسترده و محدود تعریف شده است. در بعد گسترده، اجتناب مالیاتی به صورت کاهش آشکار مالیات به ازای هر ریال سود حسابداری قبل از مالیات تعریف میگردد. طبق این تعریف تمام معاملاتی که بر بدهی مالیاتی آشکار شرکت اثر میگذارند در زمره ی اجتناب مالیاتی قرار میگیرند و بین فعالیتهای واقعی با مطلوبیت ،مالیاتی فعالیت های اجتنابی که به منظور کاهش مالیات انجام میشوند و لابیهایی که برای کسب مزایای مالیاتی انجام می شوند تفاوتی قائل نمیشود.

طبق این تعریف اگر اجتناب مالیاتی را به صورت طیفی از استراتژیهای برنامه ریزی مالیاتی در نظر بگیریم در یک سر طیف اجتناب مالیاتی قانونی نظیر سرمایه گذاری در اوراق مشارکت و در سر دیگر طیف اجتناب مالیاتی غیر قانونی قرار می گیرد(طالب نیا و همکاران،۱۳۹۹: ۳۵۲).

وجه تمایز تفاوت بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی

از سوی دیگر، برخی اجتناب مالیاتی را به صورت انجام اقدامات قانونی به منظور کاهش بدهی مالیاتی تعریف می نمایند.در بعد محدود، تمایز مفهومی بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی ریشه در قانونی بودن اقدامات مودیان دارد. فرار مالیاتی نوعی تخطی از قانون است.

۱-زمانی که مودی از گزارش درآمد مشمول مالیات مربوط به کار یا سرمایه ی خود خودداری میکند دست به یک اقدام غیر قانونی می زند که وی را در معرض برخورد قانونی از جانب مراجع مالیاتی قرار میدهد. در مقابل اجتناب مالیاتی در چارچوب قوانین مالیاتی انجام میشود و مودی دلیلی برای نگرانی بابت کشف احتمالی اقدامات خویش ندارد.

۲- فرار مالیاتی یک نوع تخلف و تخطی از قانون است اما اجتناب مالیاتی استفاده از خلا قانونی و یا به تعبیری دیگر سوء رسمی از قوانین و معافیتها و مشوق های قانونی است.

۳-از جمله تفاوت دیگر فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی میتوان به واکنش و بازتاب افشا عمل اشاره کرد. در اجتناب مالیاتی فرد نگران برملا شدن عمل خود ،نیست چرا که وی عمل غیر قانونی انجام نداده است ولی در فرار مالیاتی بر ملا شدن عمل فرد می تواند تبعات قانونی و جرایم و تنبیه­هایی را برای آن به همراه داشته باشد.

هر چند که هدف هر دو فعالیت منتفی نمودن مالیات است ولی نحوه ی دستیابی به آن متفاوت میباشد و این دو موضوع را می تواند از هم متمایز نماید(طالب نیا و همکاران،۱۳۹۹: ۳۵۳).

پیامدهای اجتناب مالیاتی

اجتناب مالیاتی دارای پیامدهای بالقوه ی مستقیم و غیر مستقیم بسیاری میباشد که به شرح زیر می باشند:

پیامدهای مستقیم

کاهش هزینه ی مالیات

افزایش جریانهای نقدی

افزایش ثروت سهامداران

پیامدهای غیر مستقیم

کاهش پناهگاه های مالیاتی

احتمال وضع مالیات بیشتر

در نظر گرفتن جرایم مالیاتی

فشار احتمالی دولت برای در نظر گرفتن مالیات بیشتر از این بنگاه ها

کاهش مسئولیت اجتماعی شرکتها

کاهش ارزش شرکتها

علاوه بر این ممکن است جامعه نیز شرکتهایی که رویه­ی متهورانه ای در خصوص مالیات دارند جریمه و تحریم نمایند و عدم مس

ئولیت پذیری شرکتها برای آنها شهرت منفی به وجود آورد که این موارد نیز از جمله پیامدهای غیر مستقیم فعالیت های اجتناب مالیاتی می باشند(طالب نیا و همکاران،۱۳۹۹: ۳۵۴).

مبانی نظری اجتناب مالیاتی

تهایی و همکاران (۲۰۲۵) در نظریه خود اثبات می کند که رابطه مثبتی بین اجتناب مالیاتی و ریسک سقوط قیمت سهام وجود دارد. مالکیت خارجی این رابطه را تضعیف می‌کند، در حالی که مالکیت مدیریتی آن را تشدید می‌نماید. حضور زنان در سمت مدیرعاملی و ریاست هیئت مدیره نیز این ارتباط را کاهش می‌دهد. تنوع جنسیتی در هیئت مدیره و مالکیت دولتی تأثیر تعدیل‌کننده معناداری بر این رابطه ندارند.

سیکیس و ویریچیا (۲۰۲۵) در نظریه خود اثبات می کند که شرکت‌ها از طریق مالیات‌گیری، ریسک را با دولت تقسیم می‌کنند. هرچه نرخ مالیات اعمال شده بر درآمد یک شرکت کمتر باشد، سهامداران آن ریسک بیشتری را متحمل می‌شوند. با افزایش تعداد شرکت‌های اجتناب‌کننده از مالیات، واریانس جریان نقدی پس از مالیات بازار افزایش می‌یابد.

<p>در نتیجه، کوواریانس جریان نقدی شرکت با جریان نقدی بازار و به تبع آن هزینه سرمایه شرکت افزایش پیدا می‌کند – صرف نظر از اینکه خود شرکت از مالیات اجتناب کرده باشد. هزینه سرمایه ضمنی شرکت‌ها رابطه مثبتی با اجتناب مالیاتی تجمعی شرکتی دارد، بدون توجه به سطح اجتناب مالیاتی خود شرکت. همانطور که پیش‌بینی کردیم.

ادامه

حسین و همکاران (۲۰۲۴) در نظریه خود اثبات می کند که این مطالعه عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی را در سه گروه اصلی بررسی کرده است: مؤدیان حقیقی، مؤدیان حقوقی و سازمان مالیاتی. برای مؤدیان حقیقی، عواملی مانند سطح درآمد، جریمه مالیاتی، اخلاق مالیاتی، سیستم ناکارآمد اظهارنامه و فرایند ارزش‌گذاری مالیاتی مؤثرند.

در مورد شرکت‌ها، سودآوری، حاکمیت شرکتی و محدودیت‌های مالی تعیین‌کننده هستند. چالش‌های سازمان مالیاتی شامل کمبود تعامل اجتماعی، بی‌اعتمادی به مسئولان، پیچیدگی قوانین، سیاسی شدن سازمان، نبود ثبات سیاسی، حسابرسی ضعیف، مستندسازی ناکافی، عدم همکاری اداری، فقدان پاسخگویی، مشاوره ناکافی و مماشات در برخورد با متخلفان می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد این عوامل به‌طور معناداری بر رفتارهای فرار مالیاتی تأثیرگذارند.

گائو و همکاران ۲۰۲۴ در نظریه خود اثبات می کند که استراتژی‌های اجتناب مالیاتی از تصمیمات مهم مالی شرکت‌ها به شمار می‌روند و مورد توجه ویژه نهادهای نظارتی و سیاست‌گذاران قرار دارند. مطالعات مرتبط، عوامل مؤثر بر اجتناب مالیاتی شرکتی را بررسی کرده‌اند و بیشتر بر ویژگی‌های مالی شرکت‌ها، ساختارهای حاکمیت داخلی مانند ترکیب سهامداری، ساختار هیئت مدیره و انگیزه‌های مدیریتی یا مکانیسم‌های نظارتی خارجی مانند سهامداری سرمایه‌گذاران نهادی و حسابرسی خارجی تمرکز کرده‌اند.

با این حال، ادبیات موجود نتیجه‌گیری روشنی درباره تعامل بین مالی دیجیتال و اجتناب مالیاتی شرکتی ارائه نداده است. برای پر کردن این شکاف پژوهشی، ما تأثیر مالی دیجیتال بر اجتناب مالیاتی شرکتی و مکانیسم‌های بالقوه آن را بررسی می‌کنیم.

ادامه

این اثر خارجی پولی برای شرکت‌هایی که جریان نقدی آنها همبستگی بیشتری با جریان نقدی بازار دارد، قوی‌تر است. همچنین مشخص شد که این پدیده عمدتاً ناشی از استراتژی‌های اجتناب مالیاتی است که نرخ مالیات نهایی شرکت را کاهش می‌دهند (مانند انتقال درآمد شرکت‌های چندملیتی آمریکایی) نه استراتژی‌هایی که پایه مالیاتی را کاهش می‌دهند.

ون و همکاران (۲۰۲۰) در نظریه خود اثبات کردند که اجتناب مالیاتی به شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی ارتباط دارد. این متغیر معمولا سبب تقویت شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی می شود. همچنین اجتناب مالیاتی شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی را تقویت می کند. معمولا کشورها با با این گزاره توانایی شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی را به دست می آوزند. این متغیر به معنی تغییر در سطح شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی می باشد.

همچنین این متغیر قابلیت های شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی را ارتقا می دهد. اجتناب مالیاتی برای شرکت ها در ابعاد مختلف ابزاری برای تقویت شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی می باشد. همچنین با این متغیر می توان شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی را بهینه کرد. شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی در این حالت گزینه مهمی به شمار می روند. هدف نهایی اجتناب مالیاتی افزایش شهرت و آگاهی از مسئولیت اجتماعی می باشد.

ادامه مبانی نظری اجتناب مالیاتی در مطالعه وانگ و همکاران (۲۰۲۰)

وانگ و همکاران (۲۰۲۰ ) اثبات کردند که اجتناب مالیاتی به کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی کمک می کند. این متغیر می تواند گزینه مهمی برای بهبود کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی باشد. کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی در این حالت گزینه مهم اجتناب مالیاتی می باشد. گزینه کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی می تواند در نهایت سبب کیفیت اجتناب مالیاتی گردد.

شرکتی که بتواند به کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی دست یابد معمولا می تواند گزینه قوی برای این متغیر باشد. همچنین این شرکت ها می توانند در سطح کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی بهبود یابند. همچنین این متغیر به تقویت سیستم کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی در سازمان کمک می کند. این سیستم های کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی در یک رابطه علی به توسعه منجر می شوند. همچنین آن ها کاهش بار مالیاتی شرکتها با استفاده مشروع از قوانین مالیاتی را به همراه خواهند داشت.

مبانی نظری اجتناب مالیاتی

لی و همکاران (۲۰۲۰ ) به بررسی توسعه اجتناب مالیاتی در تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی پرداخت. این مطالعه اثبات کردند که اجتناب مالیاتی معمولا سبب توسعه تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی می شود. همچنین اجتناب مالیاتی گزینه مناسبی برای شرکت ها در جهت بهبود تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی می باشد. شرکت هایی که اجتناب مالیاتی دارند، معمولا سطح بالاتری از تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی را ارایه می دهند.

این مطالعه نشان داد که جنبه های تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی می تواند بر گزینه های اجتناب مالیاتی اثرگذار باشد. این گزینه های اجتناب مالیاتی معمولا از جنبه های تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی تبعیت می کنند. یکی از گزاره های مهم در شرکت ها، تولید ناخالص داخلی بر تصمیمات مالیاتی می باشد. هر چه ارزش کل اجتناب مالیاتی بالاتر باشد، نشان می دهد که شرکت ها موفق تر عمل کرده اند.

منابع