مبانی نظری کیفیت زندگی | مطالعات ISI و علمی پژوهشی

مبانی نظری کیفیت زندگی

مبانی نظری کیفیت زندگی | تاریخ انتشار …..| ساعت انتشار …. | تعداد صفحات با احتساب منابع ۹ صفحه

مفهوم کیفیت زندگی

واژه کیفیت در لاتین (Qual) به معنی چیزی و (Quality) به مفهوم چگونگی آمده و (Qol) از منظر واژگانی با معنی چگونگی زندگی و در برگیرنده تفاوتهای آن است که برای هر فرد ویژه و یگانه و متفاوت با دیگران است .مفهوم کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که به ارزیابی زندگی در تمام بخش های آن می پردازد. از این رو در حوزه تقریباً همه رشته ها دخیل شده و تعریف واحدی که مورد توافق همه باشد، ندارد( الله ویردی و ایلانلو،۱۴۰۰ :۹۸).

۰

بنابراین به طور کلی کیفیت زندگی در حدود ۴۰ سال پیش در آمریکا معرفی شد و علوم اجتماعی پرچمدار روح و سنجش آن شد. در اواخر قرن ۲۰ موضوع کیفیت زندگی در علوم اجتماعی بیشتر مورد توجه و اهمیت قرار گرفت و در سال ۱۹۵۵ با تاسیس جامعه بین المللی برای تحقیق درباره کیفیت ندگی ، این گونه تحقیقات نهادینه شدند و در طی ربع قرن آخر قرن بیستم تاکنون پژوهشگران متعددی در مورد کیفیت زندگی و تعادل آن با ویژگی های گوناگون انسان ها اظهار نظر کرده اند. (نصیری ولیک بنی و همکاران ،۱۳۹۵: ۱۰۶)

۱

کیفیت زندگی مفهومی چندبعدی است و جنبه های مختلفی را در بر می گیرد. به طور کلی کیفیت زندگی شامل مسائل مادی و غیر مادی است. از بعد مادی، کیفیت زندگی نه تنها مقوله هایی چون استانداردهای زندگی، امکانات زیربنایی، تولید اقتصادی، اشتغال، قیمت ها، قانون و مانند اینها را در بر می گیرد، بلکه مواردی همچون سلامتی، سرگرمی، اوقات فراغت، فرهنگ و هنر و مانند اینها نیز در همین مقوله می گنجد. در بعد مفاهیم غیر مادی، کیفیت زندگی شامل تجارب و دریافت های شخصی افراد و بازخوردهای آنها در زندگی واقعی شان است(جنادله،۱۳۹۵: ۲۴۲).

مفهوم کیفیت زندگی در دهه های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. سنجش و انتشار سالانه شاخص های کیفیت زندگی و رتبه بندی کشورها با توجه به این شاخص ها حاکی از توجه فزاینده سازمان های جهانی به این امر مهم است. در خصوص معنی کیفیت زندگی، تعاریف متعددی ارائه شده است. از نظر دیوان کیفیت زندگی حالتی است که فرد نسبت به خودش، طبیعت و جامعه ای که در آن زندگی می کند، احساس آرامش درونی دارد.

از نظر فرین کیفیت زندگی برداشت افراد از موقعیت شان در زندگی با توجه به زمینه فرهنگی ارزشی شان است . سازمان جهانی بهداشت، کیفیت زندگی را ادراکی از وضعیتی که افراد در آن زندگی می کنند و زمینه فرهنگی و نظام ارزشی که در آن هستند، به طوری که این ادراک براساس اهداف، انتظارات، استانداردها و علایق آنان است، تعریف می کند(بیات و همکاران،۱۳۹۹ : ۱۳۷).

ادامه

بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی در افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگی، سیستم ارزشی که در آن زندگی میکنند، اهداف ، انتظارات، استانداردها و اولویتهای شان است. کیفیت زندگی مرتبط با سلامت شامل ارزیابی بیمار در رابطه با سلامت جسمی و روانی وی میشود. این ارزیابی بستگی به این دارد که آیا بیماران به علت بیماری خود، محدودیت هایی را تجربه میکنند با اینکه میزان بیماری آنها با زندگی و عملکرد کلی آنها تداخل دارد(تیموری و همکاران،۱۳۹۹ :۵۹).

کیفیت زندگی مناسب و داشتن روابط زناشویی موفق نه تنها تأثیر بسزایی بر خوشبختی و سعادت افراد دارد بلکه فواید بیشماری نیز برای جامعه دارد.. زیرا اگر همسرانی که در یک جامعه زندگی میکنند از روابط زناشویی گرم و صمیمی برخوردار باشند نه تنها فرزندان آنها روابط صحیح را می آموزند و در فضایی آکنده از مهر و محبت زندگی میکنند بلکه جامعه نیز سلامت و سعادت خود را به دست خواهد آورد بنابراین حیات و سلامت و سعادت خانواده به مهمترین بخش آن یعنی کیفیت زندگی و کیفیت رابطه زناشویی بستگی داشته و استحکام و پویایی جامعه به ثبات و تعادل خانواده بستگی دارد(اعظمی،۱۴۰۰: ۱۰۰).

حیط کیفیت زندگی

کیفیت زندگی به چهار حیطه شامل حیطه جسمی: به دریافت فرد از توانایی هایش در انجام فعالیت های روزانه که نیاز به مصرف انرژی دارد اشاره می کند که می تواند در برگیرنده مقیاس هایی مانند تحرک، توان، انرژی، درد و ناراحتی، خواب و استراحت.

حیطه روانی : جنبه های روحی و احساسی سلامت مانند افسردگی، ترس، عصبانیت، خوشحالی و آرامش را در بر می گیرد. بعضی از زیر رده های این بعد عبارتند از: تصویر از خود، احساس مثبت و منفی، اعتقادات مذهبی، فکر کردن و یادگیری، حافظه و تمرکز حواس،

حیطه اجتماعی: به توانایی فرد در برقرار کردن ارتباط با اعضاء خانواده، همسایگان، همکاران و سایر گروه های اجتماعی، وضعیت شغلی و شرایط اقتصادی کلی مربوط می شود

و حیطه محیطی: به چگونگی درک فرد از معنی و مفهوم و هدف زندگی دلالت دارد ، تقسیم می شود. بنابراین کیفیت زندگی ادراک فرد از جایگاه خود در زندگی و یک شاخص اصلی سلامت است. از آنجا که کیفیت زندگی ابعاد متعددی نظیر سلامت جسمی، بهداشت روانی، ارتباطات اجتماعی، زندگی خانوادگی، هیجان ها، کارکردهای جسمانی، معنوی و زندگی حرفه ای افراد را دارد، لذا توجه به آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است  (ملکی و همکاران، ۱۳۹۶: ۲۴).

دو رویکرد اصلی در سنجش کیفیت زندگی

رویکرد عینی و رویکرد ذهنی این دو رویکرد غالباً بطور مجزا از همدیگر. و بندرت در ترکیب باهم برای سنجش کیفیت زندگی به کار میروند .

۱. رویکرد عینی: کیفیت عینی ،زندگی شرایط بیرونی زندگی را نمایش میدهد. به عبارتی رویکردهای عینی یا شاخص های اجتماعی معیارهایی هستند. که انعکاس دهنده شرایط عینی مردم در یک واحد جغرافیایی و فرهنگی مفروض است. این رویکرد مبتنی بر دادههای کمی و عینی از شرایط زندگی است. تا اینکه بر ادراک ذهنی افراد از محیط اجتماعی متکی باشد. تحت لوای مفهومی شاخصهای اجتماعی متغیرها طی وسیعی. از حوزههای اجتماعی را بررسی و اندازه گیری می کنند.

دوم

۲. رویکرد ذهنی: دومین رویکرد شامل مدل سازی روابط میان ویژگیهای. محیط شهری و اندازه گیری ارزیابی های ذهنی از قلمروهای کیفیت زندگی مردم بوده. که شامل رضایتمندی از پدیدههای خاص و از زندگی به عنوان یک کل است. این دیدگاه که به دیدگاه ذهنی شناخته شده نوعی دادههای جمع آوری شده از میان روشهای پژوهش زمینه یاب و داده های تحلیل شده از طریق روشهایی مانند تحلیل رگرسیون یا مدلهای چند ساختاری را درگیر می کند . واقعیت خیلی مهم این است که کیفیت نمیتواند تنها از طریق شرایط عینی تعیین شود، بلکه در نظر گرفتن بهزیستی ذهنی افراد نیز دارای اهمیت است فوتوان سیک اظهار می کند که شاخص های عینی به تنهایی نمی توانند کیفیت واقعی زندگی را نمایش دهند زیرا این شاخصها دارای پایایی ،بالا اما قابلیت اطمینان پایین در ارزیابی بهزیستی انسانی اند.

ادامه

کیفیت زندگی یک فرد به حقایق عینی و خارجی زندگی اش و دریافتها و ادراکات درونی و ذهنی او از این عوامل و نیز از خودش وابسته است این مساله تقریبا توسط اکثر پژوهشگران مورد تصدیق قرار گرفته است. بنابراین پژوهشات در مورد کیفیت زندگی عمدتا میکوشد تا اثر مرکب این عوامل عینی و ذهنی را بر رفاه و سعادت بشری بسنجد. در طی دهه های گذشته دو رویکرد علمی به سنجش کیفیت زندگی وجود داشته است، اولی رویکرد عینی یا شاخصهای اجتماعی و دومی سنجش ذهنی بهزیستی است. جنبش شاخصهای اجتماعی بر اندازه گیری متمرکز .است.

رشد شاخصهای اجتماعی در سنجش کیفیت زندگی با مورد سؤال قرار دادن همبستگی رشد اقتصادی ،رفاه همزمان بوده است. در مقابل پژوهشات ذهنی سنجش ،بهزیستی، به تجربه ذهنی افراد از زندگیشان مربوط است در این جا فرض پایه آن است که بهزیستی میتواند از طریق تجارب آگاهانه مردم به واسطه احساس لذت و رضایت شناختی، تعریف شود (الله ویردی و ایلانلو،۱۴۰۰: ۹۸-۹۹).

مبانی نظری کیفیت زندگی از نظر کارنی و همکاران (۲۰۱۹)

مبانی نظری کیفیت زندگی کارنی و همکاران (۲۰۱۹). بیان داشتند که  پیچیدگی های چند گانه مسائلی که با تمرکز بر درمان غیرمستقیم افراد مبتلا به عفونت مزمن و پایدار مواجه هستند، دلهره آور است. در حال حاضر یک توافق کلی وجود دارد که افراد مبتلا به AN و به ویژه افرادی که دارای زیرمجموعه شدیدتر و پایدار هستند. احتمالا دارای سطح بالایی از معلولیت، بیکاری، دسترسی به رفاه و باروری قابل توجهی برای خانواده، مراقبان و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی است. که این نظریه در کشور استرالیا مورد اثبات قرار گرفت.

یوسال و سیرگی (۲۰۱۹). بیان داشتند  که بین معیارهای عملکرد متعارف و شاخص های کیفیت زندگی رابطه متقابل وجود دارد. شاخص های کیفیت زندگی نه تنها برای سنجش سطح رقابت مقصد بلکه برای اطمینان از پایداری بهره وری و استفاده موثر از منابع کمک می کند . که این نظریه در کشور آمریکا مورد اثبات قرار گرفت.

برون و همکاران (۲۰۱۹) در مطالعات عنوان کردند که  کیفیت زندگی مرتبط با دیابت در همبستگی های همجنس گرایان بالغ و سیاه پوست بزرگسال مبتلا به دیابت بود. این مطالعه نشان می دهد که خدمات بهداشتی برای دیابت می تواند در تحلیل های اقتصادی بدون تعدیل برای قومیت سفید و سیاه استفاده شود. که این نظریه در کشور کانادا مورد اثبات قرار گرفت.

مبانی نظری کیفیت زندگی از دیدگاه های مختلف سال ۲۰۱۹

 کوهلمن و همکاران (۲۰۱۹).  عنوان کردند که  در یک مدل رگرسیون خطی چند متغیری که برای سن و جنس تعدیل شده است. نمرات بالاتر برای جامعه اختلال حرکتی انجمن مقیاس ارزیابی بیماری پارکینسون بخش دوم و همچنین نشانه های شدید تر افسردگی، اضطراب، بی حسی و خواب اضافی در روز با کیفیت بدتر مرتبط با سلامت همراه بود. از زندگی این مدل ۷۸ درصد واریانس کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را توضیح داد. و علائم غیرمستقیم ۴۹ درصد واریانس را تشریح کرد. اضطراب، افسردگی، خواب آلودگی بیش از حد در روز، بی حسی بودن و اختلال در فعالیت های زندگی روزانه مرتبط با علائم حرکتی به طور مستقل با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مرتبط است. که این نظریه در کشور کانادا مورد اثبات قرار گرفت.

اسمیت و همکاران (۲۰۱۹) . در مطالعات عنوان کردند که  علائم اضطراب مربوط به کیفیت زندگی در بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مستقل از علائم اختلال طیف هسته اوتیسم است. تحقیقات آینده باید علائم اضطراب در بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم را مشخص کند. و همچنین تاثیرات علائم اضطراب بر کیفیت زندگی و نتایج کلی را از طریق استفاده از مطالعات طولی طولانی مدت ارزیابی کند. که این نظریه در کشور ایالات متحده امریکا مورد اثبات قرار گرفت.

وورم و همکاران (۲۰۱۹).  نشان داد در مجموع ۷۰ بیمار متوالی در طول دوره مطالعه در بیمارستان بستری شدند. و ۶۲ نفر در این پروژه قرار داشتند. کرئیوپلاستی پس از پیگیری ۲۴ ماهه، بهبود کیفیت زندگی بیماران را در ۸ حیطه بهبود بخشید. کرئیوپلاستی تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی در قربانیان ترومای مغزی دارد که از ترومای اولیه جان سالم به دربرده و نقایص استخوانی جمجمه زیادی را پشت سر گذاشته است. که این نظریه در کشور برزیل مورد اثبات قرار گرفت.

مبانی نظری کیفیت زندگی از دیدگاه های مختلف سال ۲۰۱۹

فورتین و همکاران (۲۰۱۹).  در  مطالعات گذشته روش های متنوعی با نتایج به طور گسترده ای ناهمگن استفاده کرده اند. اما رضایت بیماران پس از هیسترکتومی لاپاروسکوپی بسیار زیاد است. و مطالعات بسیاری در زمینه روش های لاپاروسکوپی در سایر راه های هیسترکتومی انجام شده است. فرصت های زیادی برای بررسی بیشتر در مورد تاثیر هیسترکتومی لاپاروسکوپی بر کیفیت زندگی وجود دارد. که این معیار ممکن است یکی از مهم ترین موارد در جراحی علائم خوش خیم باشد که این نظریه در کشور آمریکا مورد اثبات قرار گرفت.

ماکووسکی و همکاران (۲۰۱۹).  نشان دادند که بین بیماری های چندگانه با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از طریق بررسی ادبیات سیستماتیک و کشف قدرت این ارتباط با انجام اولین متاآنالیز در مورد موضوع مورد در کشور بلژیک مورد تایید قرار گرفت.

 کیفیت زندگی از دیدگاه های مختلف سال ۲۰۱۸

هررا اسکوبار و همکاران (۲۰۱۸).اثبات کردند که مدل های رگرسیون خطی چند متغیره و غیره برای ارزیابی اینکه آیا بینش مربوط به کیفیت زندگی و یا افسردگی بود یا نه، در نظر گرفته شد. سطوح بالای بینش (معکوس) تنها مربوط به سلامت کیفیت زندگی بود. اما ارتباطی با افسردگی نشان داده نشد. افسردگی ارتباطی با سلامت کیفیت زندگی نشان داد. به نظر می رسد ارتباط بین نگاه بالینی و کیفیت زندگی با افسردگی همراه نیست. که این نظریه در کشور اسپانیا مورد اثبات قرار گرفت.

فیلیز و همکاران (۲۰۱۸). در مطالعات عنوان کردند که  کیفیت زندگی ، که در بیماران مبتلا به التهاب مزمن خودبه خودی دچار اختلال است. تحت تأثیر اختلالات روحی همراه است. سردرد می تواند یکی دیگر از اختلالات روحی روانی باشد که بر کیفیت زندگی کودکان مبتلا به التهاب مزمن خودبه خودی تأثیر می گذارد. سردرد ممکن است عامل مهمی باشد که کیفیت زندگی در کودکان مبتلا به شربت مزمن را تحت تاثیر قرار می دهد. که این نظریه در کشور ترکیه مورد اثبات قرار گرفت.

کیفیت زندگی از دیدگاه های مختلف سال ۲۰۱۷

پانزینی و همکاران در سال ۲۰۱۷در نظریه خود به بررسی رابطه معنویت  و کیفیت زندگی پرداختند. این محققین اثبات کردند که معنویت بر کیفیت زندگی اثرگذار است. به عبارتی با استفاده از متغیر معنویت می توان سطح کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار داد. زمانی سطح هر یک از متغیر بیان شده  تغییر کند، می توان انتظار داشت که سطح کیفیت زندگی نیز تغییر کند.

منابع