مبانی نظری تسهیم دانش |مطالعات ISI و علمی پژوهشی

 مبانی نظری تسهیم دانش

مبانی نظری تسهیم دانش | تاریخ انتشار | ساعت انتشار | تعداد صفحات : ۶ صفحه

مفهوم و اهمیت تسهیم دانش

تسهیم دانش در بین افراد میتواند منافعی بواسطه پیشنهادات نوآورانه افزایش قابلیتهای فردی بهبود و توسعه کارآیی، تصمیم گیری بهتری  را به همراه داشته باشد. مخصوصا زمانی تسهیم دانش اهمیت بیشتری مییابد که دانشی در اختیار کارکنان غیر تصمیم گیرنده است که به شدت برای تصمیم گیرندگان سازمان حیاتی است .

خود تسهیم دانش نیز به ۲ بخش اصلی ضمنی و صریح تقسیم می شود .تسهیم دانش صریح در خصوص دانشی اتفاق میافتد که بتوان به صورت راحتی قابل درک و انتقال باشد ولی در مقابل دانش ضمنی دانشی است که در کلام نمیگنجد و باید با تعامل رو در رو بین افراد منتقل گردد(پور عباس کیایی و همکاران،۱۳۹۷: ۳۸).

۱

تسهیم دانش عبارت است از فعالیت انتقال و توزیع دانش آشکار و پنهان از یک شخص گروه یا سازمان به شخص گروه یا سازمان دیگر. تسهیم دانش را به عنوان پیش نیاز توسعه فناوری و ایجاد محصولات جدید میدانند .

صاحبنظران در تعریف دیگری تسهیم دانش را به عنوان یک فرهنگ اجتماعی ،متقابل که شامل تبادل دانش ،کارکنان، تجربیات و مهارتهای آنها از طریق تمامی بخشهای سازمان تعریف میکنند تسهیم دانش شامل یک مجموعه از مفاهیم تسهیم شده مرتبط و قابل دسترس برای کارکنان برای استفاده و ساختن شبکههای دانش در سازمانها است. انتقال دانش در سطوح مختلف یک سازمان اتفاق میافتد: بین افراد، از افراد به منابع آشکار، از افراد به گروهها بین گروهها در میان گروهها و از گروه به سازمان ،بنابراین یک فرآیند مهم مدیرت دانش در محیطهای سازمانی انتقال دانش به مکانهای مورد نیاز برای به کارگیری است. شیوه های تسهیم دانش به ویژگیهای منحصر به فرد هر سازمان فرهنگ سازمان یا سیستم آن که بر بهره وری سازمان اثر گذار است. مربوط می شود.

۲

تسهیم دانش، رفتار انتقال دانش به همکاران در فرآیند ارتباطات درون یا برون سازمانی است و منظور از دانش آن دانشی است که فرد آن را در سازمان کسب کرده است. تسهیم دانش عبارت است از اشتراک اطلاعات مناسب و مفید ایده ها پیشنهادها و تخصص ها با دیگران در سازمان تسهیم دانش مجموعهای از رفتارها است که مستلزم مبادله اطلاعات با یکدیگر است.

وقتی بیان می شود فردی دانش خود را تسهیم می کند به این معنی است که آن فرد شخص دیگری را با استفاده از دانش بینش و افکار خود در جهت تقویت موقعیت شخص مزبور راهنمایی می کند به علاوه فردی که دانش خود را تسهیم می کند ایده آل این است که از هدف دانش تسهیم شده و کاربرد آن و همچنین از نیازها و شکاف های اطلاعاتی فرد گیرنده دانش آگاهی داشته باشد.

از دلایل اهمیت تسهیم دانش در سازمانها این است که تسهیم دانش موجب کاهش هزینه ها بهبود عملکرد بهبود ارائه خدمات به افراد، کاهش هزینه توسعه محصولات جدید کاهش زمان تاخیر در تحویل کالا به مشتریان و در نهایت کاهش هزینه مربوط به یافتن و دسترسی به انواع ارزشمند دانش در داخل سازمان می شود (پور عباس کیایی و همکاران،۱۳۹۷: ۳۸).

۳

متغیری که میتواند بر تعالی در سازمانها اثر گذار باشد تسهیم دانش است ایجاد تعالی در سازمان و افزایش عملکرد سازمان نیازمند مدیریت مؤثر دانش است. تسهیم دانش یکی از مهمترین کارها در راستای مدیریت مؤثر دانش در سازمانها است . تسهیم دانش به معنی تبادل دانش بین افراد و گروهها، واحدهای سازمانی و سازمانها می باشد. این تبادل ممکن است متمرکز یا غیر متمرکز باشد. (قربانی ،۱۴۰۰: ۷۸۱).

۴

تسهیم دانش به این معنی است که افراد بتوانند از دیگران دانش به دست آورده و دانش را در ختیار دیگران قرار دهند. ما و چان تسهیم دانش را چنین تعریف کرده اند: انتقال دانش از یک منبع به گونه ای که توسط گیرنده آموخته و به کار گرفته شود.

بنابر تعریف باری و همکاران (۲۰۲۰) تسهیم دانش به عنوان تمایل کارکنان برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در قالب ایدهها تجربیات حقایق فرایندها، فرمولها با سایر افراد در سازمان اشاره دارد؛ بنابراین به طور خلاصه تسهیم دانش تعاملی است بین بازیگران انسانی که در آن ماده خام دانش است. کاستاندا و کوثلار( ۲۰۲۰) مردم دانش خود را از طریق کانالهای مختلفی از جمله مباحثه جلسات دوره های آموزشی، سمینارها، فیلم ها و سایر اشکال رسانه های ارتباطی به اشتراک میگذارند .

جو تسهیم دانش به جو سازمانی اطلاق می شود که در آن اعتماد زیاد است و کارکنان احساس می کنند که تسهیم دانش معنی دار است چرا که جو و فرهنگ سازمانی بر رفتار و عملکرد کارکنان تأثیر می گذارد . تسهیم دانش بین افراد تجربه جدیدی را ایجاد می کند که به هم افزایی یادگیری جمعی و خلاقیت کمک میکند و باعث تسهیل نوآوری و همچنین ایجاد ارزشها و استانداردهای مشترک می شود . مزایای تسهیم دانش مربوط به گسترش شبکه، فرصت های تجاری و بهبود فرایندهای جدید برای توسعه محصولات و خدمات است (باشکوه اجیرلو و همکاران،۱۴۰۰: ۱۸۸).

۵

این مولفه  به عنوان یک فعالیت دانش محور، اساسی ترین ابزاری است که از طریق آن کارکنان می توانند دانش خود را به صورت دو جانبه مبادله کنند و در کسب مزیت رقابتی سازمان سهیم شوند.کلیه فعالیتهای مربوط به انتقال یا توزیع دانش از یک فرد یا سازمان به فرد گروه یا سازمان ،دیگر فرآیند انتشار یا تسهیم دانش نامیده می شود(طوطیان اصفهانی و همکاران،۱۳۹۷: ۲۱۹).

تسهیم دانش مدل دیکسون

تسهیم دانش مدل دیکسون دارای پنج شیوه اصلی تسهیم دانش در سازمان می باشد شامل:

انتقال سریالی، انتقال نزدیک، انتقال دور، انتقال استراتژیک و انتقال خبره است.

– انتقال سریالی نوعی از انتقال دانش است که دانش ضمنی و صریح که در یک حوزه یا زمینه بدست آمده برای استفاده بعدی به حوزه یا زمینه دیگر انتقال داده می شود. در کل این حالت می تواند برای تیم های کاری مناسب باشد؛

-نزدیک: این انتقال صرفاً شامل انتقال صریح و اطلاعات خاصی که یک تیم برای برای انجام یک وظیفه لازم دارد به تیم دیگری که همان وظیفه را انجام می دهد انتقال داده میشود این نوع از انتقال عموماً برای وظایف روتین تکراری و مشابه مناسب بیشتری دارد اغلب این نوع از اطلاعات توسط ابزارهای الکترونیکی توزیع شده و به صورت صریح بوده و تا حدی خلاصه و دقیق است؛

–  دور: به تسهیم دانش بین تیمها در یک سازمان اشاره دارد و اغلب نقشی از همکاری بین تیم ها با استفاده از روشهای رو در رو یا دیگر روشهاست؛ زیرا در اینجا اطلاعات از نوع ضمنی بوده و به آسانی نمی توان آنها را ضبط کرده و انتقال داد.

-انتقال استراتژیک: عبارت است از انتقال دانشی که بر کل سازمان اثر گذار است. در این نوع انتقال، هم دانش ضمنی وجود دارد و هم دانش صریح و هم برای راه حلهایی که غیر تکراری بوده و در سطح بالای سازمان قرار دارد مناسب است.

– انتقال خبره عبارت است از بدست آوردن دانش صریح از خبرگان و متخصصان این حالت زمانی اتفاق می افتد که حجم پیچیدگی وظایف خارج از توانایی دانشی اعضای تیم در سازمان باشد(طوطیان اصفهانی و همکاران،۱۳۹۷: ۲۱۹-۲۲۰).

تسهیم دانش از دیدگاه نظریه بازی

از آنجایی که تسهیم دانش ویژگیهایی شبیه به معمای اجتماعی دارد، برخی محققان بدون آنکه جزئیات فرایند تسهیم دانش را تحلیل ،کنند راهکارهای حل معمای اجتماعی را برای بهبود تسهیم دانش در سازمان پیشنهاد داده اند .به عنوان مثال راجرز (۲۰۰۱) سه راهکار

(۱) کوچک سازی اندازه گروهها و افزایش هویت گروهی

(۲) استخدام بلند مدت و شامل چندین پروژه برای افزایش احتمال تکرار بازی اعتبار و اعتماد

و (۳) پاداش دادن به تسهیم دانش و تنبیه کردن عدم تلاش برای تسهیم دانش را پیشنهاد داده است .

همچنین کابررا و کابررا (۲۰۰۳) سه راهکار:

(۱) افزایش فایده نظیر پاداش بر اساس مشارکت فردی و پاداش بر اساس دستاورد جمعی و کاهش هزینه مشارکت از طریق همسوسازی سیاستهای منابع انسانی و استفاده از فناوری اطلاعات پیشرفته و کاربر پسند؛ (۲) بهبود حس افراد نسبت به کارایی سیستم مدیریت دانش و مفید بودن آن؛

و (۳) افزایش حس هویت گروهی از طریق افزایش تعداد تعاملات و مسئولیت فردی از طریق شفافیت عملکرد را پیشنهاد داده اند(طباطبایی و همکاران،۱۳۹۹: ۱۰۵).

مطالعه ایورز و گاپین۲۰۲۰

ایورز و گاپین در سال ۲۰۲۰ در نظریه خود در خصوص تسهیم دانش به سیستم انرژی موجود در یک اقتصاد پایدار استناد کردند. این محققین تسهیم دانش را در چهار سطح مورد بررسی قرار دادند. این چهار سطح عبارتند از:

۱-درون سازمانی.

۲-درون پروژه ای.

۳-بین پروژه ای.

۴-اشتراک دانش خارجی.

در این حالت تسهیم دانش در چهار سطح مورد بررسی قرار گرفت و پویایی و پیچیدگی آن بررسی شد. این محققین استناد کردند که برای تشهیم دانش اشتراک گذاری و پیچیدگی آن مهم است. میزان پیچیدگی مرتبط با اشتراک گذاری دانش در نهایت به توسعه دانش منجر می شود. این محققین استناد کردند که تسهیم دانش خارجی پروژه در درجه اول یک طرفه بود. این موقعیت شامل دانش عمومی می شد. تسهیم دانش در این حالت در نتیجه دانش تولید شده در سازمان افزایش می یابد.

مبانی نظری تسهیم دانش در دیدگاه گوفنگ و همکاران ۲۰۲۰

گوفنگ و همکاران در سال ۲۰۲۰ در نظریه خود در خصوص تسهیم دانش یک مدل انگیزشی را طراحی کرد. مدل انگیزشی این محققین براساس سه نوع قرارداد پیشنهاد شد. این سه نوع قرارداد عبارت بودند از:

۱-قرارداد تقسیم هزینه.

۲-قرارداد تصمیم متمرکز قرارداد ساخت.

۳- هزینه ایجاد شده در بدون قرارداد.

نتایج این مطالعه نشان داد که میزان مطلوبیت دانش مشترک و بازدهی آن در تسهیم دانش اثرگذار است. در یک ساختار سازمانی رهبر همیشه هزینه تسهیم دانش برای کارکنان را در نظر می گیرد. به نوعی رهبر پرداخت کننده هزینه تسهیم دانش بین کارکنان است. در این حالت سعی می شود که بازده سیستم تحت شرایط قرارداد هزینه سنجیده شود.

 تسهیم دانش در دیدگاه سیپانا و همکاران ۲۰۲۰

سیپانا و همکاران در سال ۲۰۲۰ در نظریه خود در خصوص تسهیم دانش به هدف استراتژیک و مهارت مدیریتی اشاره کردند. این محققین استدلال کردن که هدف استراتژیک در کنار مهار دوست انگاری مدیریتی مهمترین رویکردهای تسهیم دانش هستند. شرکت هایی که تسهیم دانش را طبق این دو مولفه انجام می دهند، معمولا ادامه همکاری در آنها بیشتر است. اشتراک گذاری دانش و مدیریت افراد در خصوص دانش سبب می شود که هدف استراتژیک شرکت بهبود یابد.

در این حالت مدیران شرکت به دنبال موفقیت هستند. مدیران موفق در این حالت می توانند عملکرد بهتری را ارایه دهند. تسهیم دانش در این حالت برای ایجاد یک رابطه مثبت به کار می رود. داشتن مهارت در اکتشاف دانش بخشی از تسهیم دانش است. هدف استراتژیک یک شرکت برای مدیران موفقیت شرکت می باشد  که با همکاری صورت گیرد. تسهیم دانش برای ایجاد یک رابطه بین هدف استراتژیک شرکت و مدیران ایجاد می شود که در نهایت به اشتراک گذاری دانش منجر می شود.

منابع