مبانی نظری نوآوری اجتماعی | مطالعات ISI

مبانی نظری نوآوری اجتماعی

مبانی نظری نوآوری اجتماعی |تعداد صفحات: ۴ صفحه

نوآوری اجتماعی نیاز زندگی امروزی است؛ زیرا جوامع به علت   نقش فناوری تأثیر فرهنگ و ارزشها و تفکیک بین نهادهای فعلی و مقتضیات نهادهای جدید در دوره نوآوری های نوظهوری هستند. نوآوری اجتماعی روشی مؤثر برای مقابله با چالشهای اجتماعی است و میتواند راه حلهای فوری برای موضوعات سخت اجتماعی پیشنهاد دهد. همچنین منبع نوید بخشی از اصلاحات اجتماعی هستند که برای رسیدگی به نیازهای مبرم ،اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی لازم و ضروری هستند.

این گونه نوآوریها متمایز از نوآوریهای تجاری یا فناوری هستند زیرا صرفاً توسط انگیزههای سودآفرینی کارآفرین اجتماعی هدایت نمیشوند. ایده های توسعه اجتماعی، زمانی به نوآوریهای اجتماعی مبدل میشوند که از مفاهیم دیگر مؤثرتر باشند. کارآفرینان ،اجتماعی با رسیدگی به مشکلات مهمی که نادیده گرفته شده اند، احتمال موفقیت در ارزش آفرینی اجتماعی را ارتقاء میدهند.

مبانی نظری نوآوری اجتماعی

ارزیابی نوآوریهای اجتماعی خود نوعی فرآیند نوآورانه است با توجه به تنوع نوآوریهای اجتماعی طیف گسترده ای از روشهای مختلف کیفی و کمی باید برای تولید شواهد قابل اعتماد و معتبر، با توجه به پیچیدگی ذاتی و متغیر بودن زمینههای اجتماعی و اقدامات، استفاده شود. تغییرات در محیط ،اجتماعی نوآوریهای اجتماعی را در زمینه ساختارهای حکومتی، اقتصاد و کار رفتار مصرف کننده سبک و میزان مصرف رژیمها و سیستم های مصرف و خدمات کارآمد مربوط به کاربر و نوآوریهای سیستم پیچیده اجتناب ناپذیر می کند(رمضانی و همکاران، ۱۳۹۹: ۲).

مبانی نظری نوآوری اجتماعی

نوآوریهای اجتماعی ایده ها نهادها یا شیوه های جدیدی همچون شیوه های جدید فعالیت برای کاهش فقر و تبعیض یا خدمات و سازمانهای جدید برای مراقبت از بیماران هستند که هدفشان حل مسائل اجتماعی است. نوآوریهای اجتماعی بازیگران متعددی دارند. هر چند بازیگران مختلفی اعم از دولتی ،خصوصی جامعه مدنی و یا ترکیبی از آنها قادر به هدایت نوآوریهای اجتماعی هستند.

اما این نوآوریها عمدتاً از جانب سازمانهایی انجام می شوند که اولویت آنها اهداف اجتماعی است؛ سازمانهایی که سؤال راهنمای آنها این است که «برای داشتن جامعه ای بهتر» به چه نوآوریهایی نیاز است؟ نوآوریهای اجتماعی ای که از جانب این بازیگران محقق میشوند ماهیتی بشردوستانه و نوع دوستانه دارند در حالی که نوآوریهای اجتماعی برآمده از مسئولیت اجتماعی شرکت ها الزاماً این چنین نیستند. نوآوریهای اجتماعی از آغاز تا پایان مراحل مختلفی را پشت سر می گذراند. یکی از مشهورترین مدلهای فرآیندی نوآوری ،اجتماعی مدل مورای و همکاران است که فرآیندی شش مرحله ای را برای آن ترسیم می کند(چیت سازیان و صادقی کیا، ۱۳۹۸: ۲).

ادامه

عبارت نوآوری اجتماعی به شکلهای مختلفی استفاده شده است برخی از مراجع اولیه نوآوری اجتماعی به دهه ۱۹۶۰ میلادی برمی گردد که عبارت برای اشاره به پژوهشهای آزمایشی در علوم اجتماعی و مردم شناسی استفاده شده .است. پس از آن عبارت به عنوان مرجعی برای بنگاه اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی نوآوریهای فناورانه ای که منجر به منافع اجتماعی هستند مسئولیت اجتماعی شرکتها و نوآوری باز استفاده شده است.

بخش اعظم ادبیات نوآوری اجتماعی در دهه اخیر شکل گرفته است. ظهور آن به دلیل عوامل متعددی از قبیل نارضایتی فزآینده از تأکید بیش از اندازه بر فناوری در ادبیات نوآوری اقتصادی و سیاستهای نوآوری، بود. این نارضایتی به تمرکز بر نوآوری اجتماعی هم در سیاستگذاری و هم در پژوهش انجامید.

برای مثال فرانک مولارت و همکارانش این موضوع را مطرح میکنند که تمرکز فناورانه در سیاستهای نوآوری و رویکرد بیش از حد تکنوکراتیک به برنامه ریزی شهری به استفاده از نوآوری اجتماعی به عنوان تم در نظریه سازی توسعه ،انسانی توانمندسازی و راهبردهای توسعه محلی منجر نوآوری اجتماعی به عنوان پاسخی به چالشهای فزآینده ،اجتماعی زیست محیطی و جغرافیایی . مسائل پیچیده – ظهور کرده است.

مبانی نظری نوآوری اجتماعی

این مسائل پیچیده و چند بعدی هستند که طیف وسیعی از ذی نفعان را دربر میگیرند و به سختی حل میشوند این چالشها ،متعددند ولی در این میان میتوان از شکست دولت رفاه مدرن شکست سرمایه داری بازار سنتی کاهش منابع طبیعی و تغییرات آب و هوایی جمعیت رو به پیری و هزینه های سلامتی و نگهداری ناشی از آن آثار جهانی سازی آثار افزایش شهرنشینی نام برد. پیچیده تر شدن مسئله های اجتماعی شکست راه حلهای سنتی و پارادایم های موجود استقرار یافته در سه بخش مرسوم اجتماعی را نشان میدهد(شجاعی، ۱۳۹۷: ۸۵۲).

نوآوری اجتماعی با به کارگیری الگوهای جدید اجتماعی در تعاملات افراد سروکار دارد. بدین معنا که نوآوری اجتماعی در حوزه سازمانی یافتن راههای جدید برای همکاری بین افراد سازمان است که برای اهداف مشترک در تعامل با یکدیگرند. آنها همچنین بر این نظر هستند که مفهوم نوآوری اجتماعی شامل مواردی مانند مدیریت ،پویا سازمان انعطاف پذیر کار دقیق تر و هوشمندتر، توسعه مهارت ها و توانایی ها و ایجاد شبکه بین سازمانهاست.

ادامه

به عبارتی دیگر تأکید اصلی ادبیات مرتبط بـر ایــن است که در کنار نوآوریهای فناوری نوآوری اجتماعی نیز وجود دارد که در یک مقیاس وسیع به عنوان مکمل نوآوری فناوری به موفقیت آن در سازمان کمک میکند با وجود ،این واقعیت این است که موضوع و ادبیات نوآوری اجتماعی جدید و در حال شکل گیری است. مطالعات و پژوهشهای مرتبط در حوزه ها و سطح های مختلف از جمله در سازمانها از قوام کافی برخوردار نیست هر چند به باور هامرلینک در این مستندات محدود نیز میتوان اهمیت و نقش آن را در بهره وری سازمانی نتیجه گیری کرد(کشتکار، ۱۳۹۹: ۲۶۰).

نوآوری اجتماعی به دنبال یافتن پاسخهای جدید برای مسائل و چالشهای اجتماعی است هر نوآوری که به مسئله اجتماعی در چارچوب ،نرمها ارزشها و هنجاریهای بومی با هدف توانمندسازی پاسخ میدهد به گونه ای که تأثیر و نتیجه نهایی آن کارآمدی و رضایتمندی حاکمیت و جامعه باشد نوآوری اجتماعی است (کشتکار ۱۳۹۵) نوآوری ،اجتماعی به تحقق توانایی یک جامعه از طریق توسعه و اجرای ایده ها و شیوه های جدید فرآیندهای اجتماعی سیاسی یا اقتصادی جدید؛ محصولات خدمات و سیستم های جدید؛ سیاستهای جدید و نظایر آن اشاره دارد(کشتکار، ۱۳۹۷: ۴).

ادامه

نوآوری اجتماعی مجموعه فعالیتها و اقدامات جدیدی هستند که پاسخهایی بهتر و اثر بخش تر برای مشکلات اجتماعی حداقل یک قشر از جامعه فراهم میکنند این امر از طریق فرآیندهای اجتماعی در قالب ارزشها و هنجارهای بومی بعبارتی ایجاد روابط اجتماعی بین گروههای مختلف که در حل مشکل مورد نظر ذینفع هستند جلب مشارکت و توانمندسازی ،آنها صورت می پذیرد.

نکته مهم در این تعریف؛ توجه به سه رویکرد کلیدی غالب درباره نوآوری اجتماعی شامل تقاضای ،اجتماعی چالشهای اجتماعی و تغییرات سیستماتیک است که به فرایند توسهه سازمانی و تغییر در روابط نهادها و ذی نفعان، تحول در نگرشها و باورها راهبردها و خط مشی ها ساختارها و فرآیند سازمانی، خدمات و سیستمهای ارائه آن و روشهای کار مأموریت و مسئولیت مؤسسات پیوند میان آنها و طیف مختلف بازیگران مربوط است(اشتری مهر جردی، ۱۴۰۱: ۲۲۰).

ادامه

امروزه علاوه بر نوآوریهای فناورانه نوآوریهای اجتماعی نیز از اهمیت خاصی برخوردارند. توسعه مفاهیمی همچون نوآوری اجتماعی و با افزایش امکان و احساس. نیاز استفاده از جامعه و ارائه خدمات و محصولات مناسب و متناسب به ایشان سازمانهای نوظهور ترکیبی. اقتصادی و اجتماعی به وجود می­آیند. به همراه ایجاد این سازمانها مدلهای کسب و کار اقتصادی. و اجتماعی نیز مورد استفاده قرار میگیرند. که ضمن توجه به اهداف مرسوم کسب و کارها. در کسب ارزش به حل مشکلات و مسائل اجتماعی می پردازند.

به این دسته از مدلهای کسب و کار مدلهای کسب و کار با رویکرد نوآوری اجتماعی گفته می شود که به دنبال ایجاد ارزش جدید بازار جدید مشتریان جدید و هر گونه نوآوری در مدل کسب و کار برای نوآوری اجتماعی هستند دلیل علاقه روزافزون به نوآوری اجتماعی در زمینه های کسب و کار و مدیریت ابعاد گوناگونی دارد اما یکی از دلایل اصلی آن، ناتوانی کارآفرینان و سازمانها در حل مشکلات اجتماعی است در حالی که سازمانها در راه حل های نوآورانه بالقوه برای بهتر شدن از ابتکار عمل استفاده می کنند(خراسان چی و همکاران، ۱۴۰۱: ۱۴۵).

مبانی نظری نوآوری اجتماعی

فارسوم و لینتون (۲۰۲۰) به بررسی نوآوری اجتماعی پرداخت. این مطالعه اثبات کرد که نوآوری اجتماعی با برخی متغیرها ارتباط دارد. این متغیرها عبارتند از:

۱-کاربران نهایی.

۲-جوامع کاربری.

۳-شرکت های ارایه دهنده خدمات.

نوآوری اجتماعی در محیط های مختلف به صورت متفاوتی عمل می کند. محیط های مختلف معمولا نشان دهنده خدمات جدید می باشند. این متغیر می تواند سبب بهبود در شرایط محیطی شرکت شود. همچنین این متغیر می تواند از گزینه های ایجاد سود برای شرکت به شمار رود. این متغیر نشان داد که تولید کننده می تواند از گزینه های مناسب باشد. خدمات جدید از گزاره های مرتبط با نوآوری اجتماعی می باشد.

ادامه

چاندرا و همکاران (۲۰۲۱) اثبات کردند که نوآوری اجتماعی سبب بهبود شرایط سازمان می شود. این متغیر می تواند مدیریت و کارآفرینی بهتری را برای سازمان ارایه دهد. همچنین این نوآوری می تواند گزینه های مرتبط با جمع آوری داده ها برای سازمان را تقویت نماید. همچنین نوآوری های اجتماعی گزینه ای برای تقویت ابتکار در سازمان می باشد. تقویت این متغیر سبب بهبود در ابتکار سازمانی می شود. علاوه بر این این متغیر در نهایت می تواند راه حل های اجتماعی را نیز برای سازمان بهبود دهد. راه حل هایی که نوآوری اجتماعی ایجاد می کند سبب تقویت روابط مثبت در سازمان می شود.

ادامه

دسمارچلیر و همکاران (۲۰۲۱) اثبات کردند که نوآوری اجتماعی سبب تقویت خدمات عمومی می شود. نوآوری های اجتماعی سطح سیستم های مشارکتی سازمان را بالا می برد. این متغیر معمولا خدمات عمومی را تقویت می کند. همچنین می تواند طراحی و پیاده سازی روش های نوین را بهبود دهد. معمولا این طراحی برای ایجاد ساختارهای اجتماعی نوین به کار می رود. از سوی دیگر پایگاه های مرتبط با شرکت ها گزینه های نوآوری اجتماعی را ضروری می دانند. ضرورت این مولفه از جهت ایجاد اشتراکات سازمانی می باشد. همچنین این متغیر می تواند سبب تقویت کارآفرینی اجتماعی نیز گردد. کارآفرینی اجتماعی در این حالت از گزینه های بهبود ارزش ها و نوآوری اجتماعی می باشد.

منابع