ذهن آگاهی| مطالعات علمی و پژوهشی

ذهن آگاهی

ذهن آگاهی | تعداد صفحات :۴ صفحه

یکی از مفاهیمی که جدیداً در حوزه روان شناسی سلامت وارد شده است مفهوم ذهن آگاهی است. که بیشتر در مبحث درمان افسردگی و کاهش اضطراب به کار رفته است . کابات ،زین ذهن آگاهی را به معنای توجه کردن به زمان حال به شیوه ای خاص، .هدفمند و خالی از قضاوت یعنی بودن در لحظه با آنچه هست تعریف میکند .از آنجا که تحقیقات نشان داده اند،. ذهن آگاهی در ایجاد سلامت روان کاهش استرس و فشار روانی موثر است. به نظر میرسد این متغیر در بهبود عملکرد تحصیلی فراگیران نقش و با یادگیری خود راهبر آنها ارتباط داشته باشد.

با توجه به مسایل مطرح شده میتوان به این نکته توجه کرد. که با بررسی رابطه این متغیرها میتوان از عوامل موثر بر یادگیری افقهای تازه ای به روی انسان گشوده است. این یافته ها موجب شده که آموزش و یادگیری نه یک فعالیت ،.تصادفی بلکه یک روند علمی منظم تلقی شود .بلکه میتوان برای افزایش موفقیت تحصیل آنها برنامه ریزی و هدایتشان کرد.(ذوالفقاری و صلاحی،۱۳۹۸: ۹۳).

۱

یکی از این راههای توانمندی ذهن آگاهی یا درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی است. که تمامی استرسها و اختلافات را حل می کند . ذهن آگاهی منجر به خودنظیمی می شود .و با ایجاد توانمندیهای مختلف در افراد باعث می شود. برای دستیابی به اهداف خود به افکار هیجانات و رفتار خود توجه بیشتری نمایند. و با انتخاب رفتارهای مقابله ای مثبت استرس کمتری را تجربه کنند. ذهن آگاهی به معنای توجه کردن به شیوه ای خاص هدفمند در زمان حال و خالی از قضاوت است. مکانیسم مثبت این روش درمانی خودکنترلی توجه است،. چراکه متمرکز کردن مکرر توجه روی یک محرک خنثی مثل تنفس یک محیط توجهی مناسب به وجود می آورد.

محققین معتقدند ذهن آگاهی موجب بهبود کیفیت زندگی بهزیستی روانی بهزیستی ،.جسمانی بهزیستی ،هیجانی مقدار فعالیت اجتماعی و بهزیستی زنان می.شود. ذهن آگاهی ارتباط مثبتی با ناراحتی های روانشناختی دارد. و با سلامت روان ارتباط دارد . اهمیت آموزش ذهن آگاهی بر میزان خودتنظیمی است. که افراد با وجود توانمندیهای مختلف برای دستیابی به اهداف خود به ،.افکار هیجانات و رفتار خود توجه بیشتری میکنند و با انتخاب رفتارهای مقابلهای مثبت استرس کمتری را تجربه میکنند. اهمیت خود تنظیمی هیجانی در آن است. که عملکرد فرد را تحت تأثیر قرار میدهد و زندگی زناشویی را سازگارتر میکند. (پرندین و رستمی خو، ۱۳۹۹: ۵۸-۵۹).

۲

ذهن آگاهی تاثیر به سزایی بر کاهش میزان تعارضات دارد. تعارضات زناشویی یک تعارض بین فردی به عنوان نوعی تعامل که در آن اشخاص تمایلات دیدگاه ها و عقاید متضادی را بیان می کنند. بعضی محققان آن را رخدادی عادی در زندگی زناشویی می دانند .  این مداخلات میزان تحمل پریشانی را در زوجین افزایش دهد. تحمل آشفتگی پریشانی به توانایی تجربه و تحمل موقعیتهای روان شناختی منفی اطلاق می گردد. آشفتگی امکان دارد ماحصل فرآیندهای فیزیکی و شناختی باشد، .اما بازنمایی آن به صورت حالت هیجانی است. که اغلب با تنایل به عمل جهت رهایی از تجربه هیجانی مشخص می گردد .

با مداخلات می توان میزان استرس را کاهش داد و بر میزان افزایش کیفیت زندگی زوجین اثر گذاشت؛. بنابراین روش آموزش ذهن آگاهی  از طریق خودآگاهی و خودکنترلی تحمل را برای آنان افزایش داده و کمک می کند. تا هیجانات خود را کنترل کنند . آموزشهای ذهن آگاهی منجر به مقاومت میشود. و به افراد مقاومتی در برابر یاسها و ناامیدیها میدهد . (پرندین و رستمی خو، ۱۳۹۹: ۵۸-۵۹).

۳

عامل دیگری که می تواند مربوط به صلاحیت آموزشی باشد، ذهن آگاهی است. ذهن آگاهی یک درمان رفتاری موج سوم به شمار میرود که سبب افزایش روحیه و خودکارآمدی معلمان می شود. و به معنی توجه کردن به طریق خاص معطوف به هدف در زمان حال و بدون داوری است .

بر طبق نظر کابات زین (۲۰۰۳)، ذهن آگاهی «آگاهی است که با توجه به هدف، در لحظه حاضر و غیر قضاوت آمیز برای آشکار شدن تجربه لحظه به لحظه پدید می آید».  بر اساس نظر بائر و همکاران (۲۰۰۶) مشاهده ،توصیف عمل با آگاهی عدم قضاوت از تجربه درونی و عدم واکنش به تجربه درونی از مؤلفه های ذهن آگاهی به شمار می روند.  ذهن آگاهی در مقابله با شرایط استرس زا می تواند کمک حال مردم باشد به همین دلیل توجه به معلمان بسیار اهمیت دارد زیرا عمل تدریس به عنوان یک حرفه استرس زا شناخته می شود. ذهن آگاهی شامل آگاهی، توجه و خودکنترلی در لحظه کنونی است(فراوانی، ۱۴۰۰: ۲۵-۲۶).

۳

متغیر دیگری که با بهزیستی روان شناختی در ارتباط است ذهن آگاهی است . ذهن آگاهی یک حالت هوشیاری ذاتی است. اگرچه آگاهی و توجه به حوادث و تجربه های حاضر ویژگی موجودات انسانی است اما این ویژگی می تواند به طور قابل توجهی از سطوح بالاتری از وضوح و حساسیت تا سطوح پایین تری که خودکار و بدون آگاهی هوشیار درباره اعمال و افکار است باشد .ذهن آگاهی شامل توجه عمیق به تجربه های درونی و بیرونی لحظه کنونی به شیوه پذیرا و غیر قضاوتی در است .

اغلب تعاریف این مفهوم بر مشاهده عدم واکنش خودکار عمل با آگاهی، توجه به تجربه ها در زمان حال پذیرش افکار و احساسات خود و عدم قضاوت تأکید دارند . یکی از ویژگیهای ذهن آگاهی تجربه لحظه کنونی است، توجه و حضور در لحظه فعلی می تواند فرمهای مختلفی از آگاهی را به خود بگیرد، آگاهی از وضعیت بدنی واکنشهای احساسی تصاویر ذهنی، گفتار ،ذهنی تجربه های ادراکی از آن جمله هستند که محققان آن را به عنوان هوشیاری یا آگاهی روشن از تجارب می نامند(کربلایی و همکاران، ۱۴۰۰: ۱۴۵).

این مفهوم شامل یک آگاهی پذیرا و عاری از قضاوت از آنچه که اکنون در حال وقوع این مفهوم واقعیات درونی و بیرونی است، میباشد. افراد را آزادانه و بدون تحریف ادراک میکنند و توانایی زیادی در مواجهه با دامنه گسترده ای از تفکرات هیجانات و و تجربه ها اعم از خوشایند و ناخوشایند دارند(پناهی، ۱۴۰۰: ۲۱۲).

پیشینه تحقیق ذهن آگاهی

سیف الدینی زرندی و همکاران (۱۴۰۰) پژوهشی را با عنوان ——— مورد مطالعه قرار دادند. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر تمرینات این مفهوم و تحریک الکتریکی فرا جمجمه ای براضطراب از آسیب و عملکرد ورزشی شمشیر بازان نخبه بود.  این مفهوم و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای هر دو تاثیر معنی داری در متغیرهای مورد بررسی داشته‌اند و ذهن‌آگاهی راهی مناسب ،کم هزینه و دردسترس است که ورزشکاران می‌توانند از آن استفاده کنند.

کوچی و همکاران (۱۴۰۰) پژوهشی را تحت عنوان ——- انجام دادند. هدف از این مطالعه بررسی نقش میانجی‌گری عاطفۀ‌ مثبت و منفی در رابطۀ بین این مفهوم و بهزیستی روانشناختی دانشجویان شهر ایلام بود.  متغیرهای عاطفه‌ مثبت و منفی رابطه‌ بین متغیرهای این مفهوم و بهزیستی روانشناختی را میانجی‌گری می‌کنند. همچنین ذهن‌آگاهی با تأثیر بر میزان شکل‌گیری عواطف مثبت و منفی ، می‌تواند بهزیستی روانشناختی دانشجویان را تحت تأثیر قرار دهد.

ادامه

کیانی و همکاران (۱۴۰۰) پژوهشی را با عنوان ——- دارای اختلال نقص توجه / بیش فعالی انجام دادند. هدف از این پژوهش ﻃﺮاﺣﯽ، ﺗﺪوین و روایی‌یاﺑﯽ برنامه‌ی آموزشی – توانمندسازی شناختی مبتنی بر این مفهوم برای بهبود کارکردهای اجرایی درکودکان دارای اختلال نقص توجه یا بیش فعالی بود. یافته ها بیانگر این موضوع است که ﺑﺮﻧﺎﻣـﮥ آموزشی -توانمندسازی شناختی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑﺮ این مفهوم ﺑﺮای ارتقاء کارکردهای اجرایی و کاهش نشانگان رفتاری کودکان ﺑﺎ اﺧﺘﻼل بیش فعالی/نقص توجه از روایی لازم برای کاربرد آموزشی و استفاده بالینی برخوردار است و از روایی لازم برای کاربرد آموزشی و استفاده بالینی برخوردار است.

حاج سیف الله و باصر (۱۳۹۹) پژوهشی را تحت عنوان —— مورد مطالعه قرار داد. هدف از این کار بررسی اثربخشی آموزش ساز ایرانی بر خودشکوفایی و ذهن آگاهی دختران نوجوان بود. یافته ها آموزش ساز ایرانی بر مؤلفه‌های این مفهوم و خودشکوفایی در سطح ۰۱/۰ اثربخش بود و بر آن‌ها اثر افزاینده داشت.

ادامه

سرشار و کیان ارثی (۱۳۹۹) پژوهشی را با عنوان ——- انجام دادند. هدف از این مطالعه تعیین سهم این مفهوم و بهزیستی روانی در پیش‌بینی خودتنظیمی یادگیری بود. یافته ها اثبات کرد که بین این مفهوم و بهزیستی روان‌شناختی با خودتنظیمی یادگیری رابطه مثبت معنادار وجود داشت (۰۱/ ۰>p). همچنین مولفه‌های عدم واکنش به تجربه درونی، ارتباط مثبت با دیگران و رشد شخصی قادر به پیش‌بینی خودتنظیمی یادگیری هستند (۰۵/ ۰>p).

نهنگ و همکاران (۱۳۹۹) پژوهشی را با عنوان —— انجام دادند. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر آموزش ذهن آگاهی بر خودنظم بخشی هیجانی و تاب آوری روان شناختی کودکان بدسرپرست بود. یافته ها ابراز داشت که این مفهوم کودک‌ محور بر خودنظم‌ بخشی هیجانی (۰/۰۰۱>P؛ ۹۴/۶۵=F) و تاب‌آوری روان‌ شناختی(۰/۰۰۱>P؛ ۷۴/۲۲=F) کودکان بدسرپرست، تأثیر مثبت معنادار داشته است.

منابع