شرکت دانش بنیان | مطالعات پژوهشی و ISI

امتیاز 2.00 ( 1 رای )

در حال بارگذاری
تاریخ انتشار
۱۵ اسفند ۱۴۰۱
نوع فایل
ورد قابل ویرایش
حجم فایل
36کیلوبایت
تعداد صفحات
7 صفحه
تعداد بازدید
194 بازدید
۲۰,۰۰۰ تومان

شرکت دانش بنیان

شرکت دانش بنیان | تعداد صفحات:۷ صفحه

شرکت های دانش بنیان

شرکت دانش بنیان مفهوم سازمان مبتنی بر دانش ریشه در سال‌های ۱۹۸۸–۱۹۸۴ دارد. هنگامی که بسیاری از شرکت‌های فراملیتی قادر به مدیریت و همگام شدن با پیچیدگی فزاینده مسائل پیش روی نبودند. سازمان دانش‌بنیان معرف سازمانی متمرکز بر حافظه شرکت‌های هوشمند سازمان و هوش است (صفری و همکاران، ۱۴۰۱: ۱۸).  شرکت دانش‌بنیان شرکت یا مؤسسه‌ای خصوصی و یا تعاونی است. که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت توسعه‌ی اقتصاد دانش‌محور تحقق اهداف علمی و اقتصادی. شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات. در حوزه‌ی فناوری‌های برتر و با ارزش‌افزوده‌ی فراوان به‌ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل می‌شود.

ادامه

هدف اصلی آن‌ها مدیریت تولید صنایع و خدمات پیشرفته است (صرافی و محمدی، ۱۳۹۵: ۱۸۴). برای اقتصاد دانش‌بنیان تعاریف مختلفی از سوی سازمان‌های بین‌المللی و اقتصاددانانشرکت دانش بنیان ارائه‌شده است. سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی اقتصاد دانش‌بنیان را اقتصادی می‌داند. که بر اساس تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل‌گرفته. و سرمایه‌گذاری در دانش و صنایع دانش‌پایه. صنایع دانش‌پایه: صنایعی هستند که در آن‌ها سطح بالایی از سرمایه‌گذاری. به ابداع و نوآوری اختصاص‌یافته فناوری‌های کسب‌شده دامنه نفوذ گسترده‌ای دارند. و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار هستند موردتوجه خاص قرار می‌گیرد (هشدار و همکاران، ۱۳۹۷: ۲۱۸).

ادامه

شرکت‌های دانش‌بنیان مفهومی نسبتاً جدید است. که با عبارت‌ها و تعاریف متعددی نظیر «بنگاه تازه تأسیس فناوری محور. بنگاه مبتنی بر دانش بنگاه مبتنی بر فناوری پیشرفته» و «بنگاه شرکت دانش بنیانکوچک نوآور در متون علمی و فنی مورداستفاده قرارگرفته است. شرکت‌های جدید فناوری بنیان به شرکت جوان جدید و مستقل با فناوری بالا که کسب‌وکار آن‌ها. مبتنی بر ارائه خدمات جدید، توسعه تجاری‌سازی تولید دانش فنی. و فناوری در حوزه علوم طبیعی و مهندسی است اطلاق می‌شود (گلعلی زاده و همکاران، ۱۳۹۹: ۵).

به‌عبارتی‌دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌هایی هستند که عنصر علم و دانش، بخش جدایی‌ناپذیر آن‌ها محسوب می‌شود. برخلاف بسیاری از شرکت‌های تجاری شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند هیچ‌گونه مال قابل‌لمس و مادی نظیر. زمین ماشین‌آلات و دستگاه‌ها تجهیزات تولید نداشته باشند و صرفاً با ترکیب دانش فناوری و تخصص‌های علمی و پژوهشی، فعالیت کنند. ماهیت علمی و دانش‌محور این شرکت‌ها موجب شده است. که قشر دانشگاهی و پژوهش‌گر مانند اساتید دانشگاه و اعضای هیئت‌علمی نقش بسیار مهمی در آن‌ها ایفا کنند (پروری نژاد و همکاران، ۱۳۹۹: ۲۴۷).

ادامه

شرکت دانش‌بنیان مفهومی جدید است. که با ظهور اقتصاد دانش‌محور شکل‌گرفته است. ورود به اقتصاد دانش‌محور جهت‌گیری‌های بسیاری از سازمان‌های صنعت محور را به تمرکز بر محصولات و خدمات مبتنی بر دانش تغییر داده است. از این قبیل می‌توان به شرکت‌های دانش‌بنیان مراکز تحقیق و توسعه. مراکز پژوهشی و سازمان‌های تحقیقاتی اشاره نمود یک شرکت دانش‌بنیان شرکت یا سازمانی است. که می‌تواند از تجربه و تخصص افراد بهترین نتایج را حاصل کند.

در تعریفی دیگر از شرکت دانش‌بنیان بیان‌شده سازمانی ست که مهم‌ترین ورودی آن دانش است. در این‌گونه از سازمان‌ها کالا و خدمات دانشی تولید می‌شود. این‌گونه از سازمان‌ها با دستیابی به توانایی‌های خاص دانشی می‌توانند تحول زیادی به وجود آورند. در این نوع از سازمان‌ها، پس از تعریف پروژه‌های جدید برآوردهای لازم جهت شناسایی شکاف‌های دانشی، صورت می‌گیرد. جهت پرکردن شکاف‌های دانشی شناسایی‌شده این سازمان‌ها از ابزارهای مناسبی. مانند سیستم‌های مدیریت دانش و راه‌اندازی شبکه‌های دانش دانشی استفاده می‌نمایند (رضائیان و همکاران، ۱۳۹۷: ۱۹۰).

ادامه

اصطلاح شرکت‌های دانش‌بنیان با این مفهوم در متون بین‌المللی به‌ندرت یافت می‌شود. عبارت شرکت یا سازمان دانش‌بنیان در مبانی نظری بیشتر به شرکت‌هایی اشاره دارد. که یادگیرنده و خالق دانش بوده و از دانش چه دانش ضمنی و چه دانش آشکار. برای توسعه محصولات و فناوری‌های خود استفاده می‌کنند. درواقع این مفهوم بیشتر به سازمان‌هایی گفته می‌شود که از فرایندهای خلق و به‌کارگیری دانش برای پیشبرد کسب‌وکار خود استفاده می‌کنند.

در متون بین‌المللی مفهوم شرکت‌های دانش‌بنیان معادل آنچه در کشور ما مطرح‌شده است. در بین مقالات علمی با عبارات مختلفی یافت می‌شود. عباراتی نظیر سازمان یا کسب‌وکارهای دانش‌محور «شرکت‌های کوچک دانش مبنا». «شرکت‌های فناوری محور»، «شرکت‌های کوچک نوآور حتی در برخی متون شرکت‌های مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته». «شرکت‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین، شرکت‌های دانش آفرین». «سازمان یادگیرنده و سازمان هوشمند، نیز به‌صورت مصداقی از شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته‌شده است (صفری و همکاران، ۱۴۰۱: ۱۹).

شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد گسترش اقتصاد دانش‌بنیان و با هدف می‌افزایی علم و ثروت. در حوزه فناوری به تحقیق و توسعه پرداخته و نتایج به‌دست‌آمده. از تحقیقات و ایده‌های خلاقانه را با برنامه‌ریزی دقیق اجرایی می‌کنند(قربانی و فقیهی، ۱۴۰۰: ۳۵۷).

ادامه

شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان منابع مهم درآمد و اشتغال و نهایتاً نیروی مهم تأثیرگذار در توسعه اقتصادی شناخته می‌شوند. با پذیرش اهمیت روزافزون علم و تکنولوژی در توسعه اقتصادی پیامد منطقی آن یعنی اهمیت فوق‌العاده ایجاد ظرفیت تولید نوآوری. مبتنی بر علم در جامعه نیز خود را نمایان می‌سازد (عطاردی، ۱۴۰۰: ۲۰۹).

اصطلاح شرکت‌های دانش‌بنیان با این مفهوم در متون بین‌المللی به‌ندرت یافت می‌شود. عبارت شرکت (سازمان) دانش‌بنیان در مبانی نظری بیشتر به شرکت‌هایی اشاره می‌کند. که یادگیرنده و خالق دانش بوده و از دانش چه دانش ضمنی و چه دانش آشکار برای توسعه محصولات و فناوری‌های خود استفاده می‌کنند. درواقع این مفهوم بیشتر به سازمان‌های برقرارشده‌ای اشاره می‌کند. که از فرآیندهای خلق و به‌کارگیری دانش برای پیشبرد کسب‌وکار خود استفاده می‌کند به‌عبارت‌دیگر در متون بین‌المللی، مفاهیم “سازمان‌های دانش‌بنیان شرکت‌های دانش آفرین.

“سازمان یادگیرنده” و سازمان هوشمند در مبانی نظری هم‌معنای سازمان‌های دانش‌بنیان (KBO) به‌کاررفته است. بررسی مقالات علمی و مبانی نظری همچنین نشان می‌دهد که طیف گسترده‌ای از مفاهیم مرتبط با شرکت‌های کوچک و متوسط جمع فناوری متمرکز هستند. نیز وجود دارد ریکنه و جاکربون مفاهیم مرتبط با این شرکت‌ها را بدین ترتیب شناسایی نموده‌اند (خیاطیان و همکاران، ۱۳۹۵: ۵۰):

۱. شرکت‌های جدید فناوری بنیان

۲. شرکت‌های فناوری بنیان با اندازه کوچک و متوسط

۳. بنگاه‌های جدید در صنایعی با سطح فناوری بالا

۴. شرکت‌های کوچک جذاب برای سرمایه‌گذاری جدید.

 

ادامه

مزیت رقابتی شرکت‌های دانش‌بنیان نوآوری در فناوری است. این شرکت‌ها توانمندی ویژه‌ای در استفاده از فناوری برای رشد سریع دارند. فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور توسعه اقتصادی کشورهای درحال‌توسعه مطرح بوده. توجه به مزیت شبکه شرکت‌های دانش‌بنیان برای کاهش وابستگی‌ها علاوه بر خودباوری به خودکفایی در کشور نیز کمک می‌کند و در محیط نوآور و ریسک‌پذیر می‌تواند برای اهداف اقتصاد مقاومتی مؤثر باشد (تاری و همکاران، ۱۳۹۴: ۳۹).

ادامه

شرکت دانش بنیان سازمانی است که عمده‌ترین دارایی آن سرمایه‌های دانشی است. مزیت رقابتی یک سازمان دانش‌بنیان از طریق دانش و استفاده اثربخش حاصل می‌شود. دانشگاه‌ها، صنایع نرم‌افزاری هوا و فضا و مؤسسات پژوهشی نمونه‌هایی بارز از شرکت دانش بنیان هستند. تعریف یک سازمان دانش‌بنیان بر سه جنبۀ اصلی متمرکز است. اول، مأموریت اصلی یک سازمان دانش‌بنیان کسب و دست‌کاری و به‌کارگیری دانش و اطلاعات است.

دوم، یک سازمان دانش‌بنیان سعی می‌کند یک سازمان یادگیرنده باشد که در آن اعضای سازمآن‌هم به‌صورت گروهی و هم فردی به دنبال ارتقای ظرفیت تولید دانش خود هستند. سوم، سازمان دانش‌بنیان از طریق جست‌وجوی جایگاه برتر در بازار بهترین شیوۀ فعالیت و تقویت روابط مبتنی بر همکاری متقابل به دنبال رسیدن به کمال سازمانی است. مفاهیم سازمان‌های دانش‌بنیان شرکت‌های دانش آفرین سازمان یادگیرنده و سازمان هوشمند را هم‌معنی سازمان‌های دانش‌بنیان در نظر می‌گیرد.

توسعه و ایجاد شرکت دانش بنیان در سال‌های اخیر یک حرکت کارآفرینانه بوده است که برای گسترش تعداد و ارتقای سطح این شرکت‌ها دانشگاه‌ها و جامعه دانشگاهی یک رکن اساسی محسوب می‌شود. رتبه‌بندی چالش‌های توسعه محصول در شرکت‌های دانش‌بنیان نشان می‌دهد تحقیقات بازاریابی مهم‌ترین چالش و تخمین نادرست بازار هدف کم‌اهمیت‌ترین چالش در توسعه محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان است  (منصوری و همکاران، ۱۳۹۶: ۳۲۳).

 

اهمیت شرکت های دانش بنیان

توجه به اقتصاد دانش‌بنیان یکی از مهم‌ترین راهبردهای اقتصاد ایران در جهت نیل به اهداف سند چشم‌انداز و تحقق اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، سعی بر آن داشته‌اند به‌جای خام فروشی و فروش محصولاتی که ارزش پایینی دارند، تولید و صادرات محصولاتی را در اولویت قرار دهند که ازلحاظ دانش فنی در سطح بسیار بالایی هستند و با کمترین مواد اولیه بالاترین ارزش‌افزوده را به خود اختصاص دهند.

درواقع این کشورها در تلاش بوده‌اند تا درآمدهای خویش را از راه دانش فنی ارتقا دهند و سهم محصولات عادی را کاهش دهند. اقتصاد ایران هم از جهت توانایی رقابت در عرصه‌های بین‌المللی و هم از جهت تقویت اقتصاد داخلی و نیز جلوگیری از خام فروشی و واردات بی‌رویه کالا، نیاز به توسعه و ترویج اقتصادی دارد که مبتنی بر دانش باشد و شاکله اصلی آن را دانش فنی شکل دهد (کاشیان و بیات، ۱۳۹۸: ۸۱).

ادامه

در حال حاضر رویکرد جهانی کشورها به سمت اقتصاد دانش‌بنیان به‌وضوح قابل‌مشاهده است.رویکرد اقتصاد دانش‌بنیان می‌تواند موجب استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در مراکز علمی مانند دانشگاه‌ها مراکز پژوهشی و همچنین دانش‌پژوهان و دانش‌آموختگان در حوزه تجاری‌سازی دستاوردهای علمی و ارائه آن‌ها در عرصه حرفه‌ای شود. شرکت دانش‌بنیان به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری و تجاری‌سازی) نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات با ارزش‌افزوده فراوان ایجاد می‌شوند (گوزل زاده و همکاران، ۱۳۹۹: ۱۵۳).

شرکت دانش بنیان

ادامه

امروزه شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت دانش بنیان نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال در کشورهای درحال‌توسعه و کشورهای توسعه‌یافته دارند. محدودیت منابع و رقابت‌پذیری در این نوع شرکت‌ها نسبت به شرکت‌های بزرگ باعث شده است که دانش نقش کلیدی در رشد و بین‌المللی شدن آن‌ها بازی کند. و این در حالی است که شرکت‌های مذکور در هر مرحله از چرخه عمر بین‌المللی شدن خود به انواعی از دانش و منابع اکتساب ویژه آن نیاز دارند.

همچنین بین‌المللی شدن این شرکت‌ها به‌واسطه محدودیت منابع خود نیاز به سیاست‌های حمایتی از طریق ابزارهای سیاستی در مراحل گوناگون چرخه عمر بین‌المللی شدن خود دارند. بدون این حمایت‌ها، این شرکت‌ها توان کافی برای رفع موانع ورود و بقا در بازارهای خارجی و بین‌المللی ندارند (مهدوی مزده و همکاران، ۱۴۰۰: ۸۶).

ادامه

توجه به مزیت شبکه شرکت دانش بنیان برای کاهش وابستگی‌ها علاوه بر خودباوری به خودکفایی در کشور نیز کمک می‌کنند. و در محیط نوآور و ریسک‌پذیر، می‌تواند برای اهداف اقتصاد مقاومتی مؤثر باشد. شرکت دانش بنیان در مقایسه با دیگر صنایع دارای تمایزهایی ازجمله مهارت بالا و تحصیلات عالی نیروی کار سطح بالای تحقیق و توسعه گرایش زیاد به صادرات دارا بودن درصد بالایی از دارایی‌های نامشهود سرمایه فکری محصولات و خدمات با منحنی عمر کوتاه و حاشیه‌های سود ناخالص بالا هستند(رومزی و همکاران، ۱۴۰۰: ۵۵).

شرکت‌های دانش‌بنیان قلب و محرک اقتصاد دانش‌بنیان می‌باشند. وجود آنکه عبارت شرکت‌های کوچک و متوسط به علت کارکردهای ویژه آن سال‌هاست در ادبیات مدیریتی و اقتصادی جهان جایگاه خاصی داشته است اما شرکت‌های دانش‌بنیان یا فناوری محور عبارت نسبتاً جدیدی محسوب می‌شود(امیری، ۱۴۰۱: ۲۷۲).

رشد شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان در پی افزایش رشد اهمیت اقتصادی دانش به‌گونه‌ای که امروزه بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی دانش گرا و مبتنی بر نوآوری شده‌اند و نیز ضرورت ارزیابی عملکرد چنین شرکت‌هایی با توجه به تأثیر آن‌ها در تولید و بهره‌برداری از دانش از مهم‌ترین دلایل اجرای پژوهش است. بنابراین از آنجا که این پژوهش، کاربردی است(رضوی و همکاران، ۱۳۹۴: ۷۲۳).

مبانی نظری شرکت های دانش بنیان

خاکسار و همکاران (۲۰۲۰) اثبات کردند که اقتصاد دانش‌بنیان نگاهی نو به سازمان‌ها است که در آن، فراتر از هر چیزی، نقش انسان  به‌عنوان هوشیاران نظاره‌گر فرآیندهای عهده‌دار شرکت فزاینده است. اکنون انسان به لطف دانش صلاحیت‌ها و تجارب خود نیرومحرکه بسیاری از سازمان‌هاست. پیتر دراکر از این گروه از کارکنان به‌عنوان دانشگر یاد می‌کند به زعم وی کارکنان دانشی کارکنان سطح بالایی تعریف می‌شوند.

که دانش تئوریکی و تحلیلی را که از طریق آموزش و تحصیلات رسمی کسی نموده در جهت توسعه تولیدات و خدمات جدید به کار می‌گیرد. اخیراً کارکنان دانشی دسته جدیدی از متخصصان هستند که ابزار اصلی آن‌ها ذهن است و تمامی تلاش‌های کاری آن‌ها فکری است نه جسمی، آن‌ها از سطح بالایی از دانش، تحصیلات و تجربه تخصصی برخوردار هستند. دانشگران درگیر در فعالیت‌های شرکت هستند و دانش منحصربه‌فرد صلاحیت‌های گسترده و مهارت‌های ادراکی به آن‌ها امکان ساخت دانش در شرکت را می‌دهد.

لیوفسکا و استاواز (۲۰۲۰) اثبات کردند که براساس ترکیب دو فاز مرور ادبیات و مصاحبه تعریف بومی از شرک دانش بنیان در یک کشور درحال‌توسعه ارائه کرده است: شرکت دانش بنیان مؤسسات (عمدتاً) کوچک و متوسط بخش خصوصی هستند که با مدت تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات کاربردی کردن تحقیقات (طبقه فرآیند) و بومی‌سازی فناوری‌ها و محصولات موردنیاز کشور (طبقه محصول) توسط کارشناسان خبره طبقه (منابع) تشکیل و اداره می‌گردند.

 

ادامه

میشن و راسموسن (۲۰۱۹) اثبات کردند که ایجاد شرکت‌های جدید از دانشگاه یا شرکت دانش بنیان زایشی از طیف وسیعی از چشم‌اندازها در سال‌های اخیر موردتوجه قرارگرفته است. آن‌ها نه‌تنها نوآوری می‌کنند بلکه به بهره‌وری و خلاقیت یک دانشگاه نیز کمک می‌کنند.

در دهه‌های اخیر تعداد فزاینده‌ای از مطالعات پرسش‌هایی مربوط به ،توسعه رشد و عملکرد دانشگاه را موردبررسی قرار داده‌اند مثیسن و راسموسن ۲۰۱۹ شرکت دانش بنیان زایشی ازنظر اقتصادی بنگاه‌های مهم و یک مکانیزم مهم برای انتقال فناوری جدید به صنعت محسوب می‌شوند.  دانشگاه‌ها به‌طور فزاینده‌ای از ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان زایشی برای تجارتی کردن نتایج تحقیقات خود پشتیبانی می‌کنند. در کنار آموزش و پژوهش تأکید رو به رشد بر روی مأموریت سوم دانشگاه‌ها قرار داده‌شده است.

بات و همکاران (۲۰۱۹) اثبات کردند که باوجود تعاریف مختلف از مدیریت دانش، شخصی، تأکید بیشتر آن‌ها بر تبدیل اطلاعات به دانش و کمک به افراد به‌منظور ارتقای کارایی و اثربخشی به‌کارگیری منابع اطلاعاتی در راستای بهبود رقابت‌پذیری است. باوجوداینکه سازمان‌ها هنوز بستر مهمی برای مدیریت دانش هستند. فعالیت‌های مرتبط با کار به‌طور فزاینده‌ای شخصی شده و در حیطه‌های برون‌سازمانی اتفاق میافتد.

محیط کاری منعطف دورکاری انعطاف‌پذیری در برنامه. زمانی فعالیت‌های پروژه محور و مستقل باعث اتصال ضعیف‌تر کارکنان دانشی به سازمان‌ها شده. که ضرورت پیاده‌سازی شکل غیرمتمرکز مدیریت دانش را می‌رساند می‌توان گفت که مدیریت دانش شخصی به دلایلی برای مدیریت دانش سازمانی مهم تلقی می‌شود اولاً مدیریت دانش شخصی می‌تواند میزان مشارکت دانش­کاران را در سیستم‌های مدیریت دانش سازمانی افزایش دهد.

ادامه

رزاق و همکاران (۲۰۱۹) اثبات کردند. که چالش نگه داشت نتیجه تحرک و سیالیت فزاینده در اقتصاد جهانی است. که در آن کارکنان به‌طور متوسط شش کارفرما را در طول مسیر شغلی خود تجربه می‌کنند. این مسئله باهمراهی فرار مغزها و نسل‌های جدیدتر کاری. حفظ کارکنان را برای سازمان با مشکل روبه‌رو ساخته است.

کاهش ماندگاری دانشگر به معنی از دست دادن شایستگی‌های ویژه دانش یا تجاربی است. که این کارکنان دارند به‌علاوه هزینه‌های اضافی مرتبط با استخدام نیروی جدید و نیز زمان اختصاص لازم. برای یافتن و سازگار شدن کارکنان با محیط کاری جدید هنگفت است. مطالعات رابطه منفی بین ترک شغل داوطلبانه و عملکرد سازمان را نشان داده است.

ریوپیزو و همکاران (۲۰۱۸) اثبات کردند. که در جامعه دانش‌بنیان دانشگاه‌ها به‌طور فزاینده آغازگر توسعه محلی. در نظر گرفته می‌شوند زیرا ممکن است نه‌تنها در تولید دانش بلکه در انتشار و بهره‌برداری از آن برای اهداف تجاری نقش اساسی داشته باشند بااین‌حال تعهد دانشگاه‌ها به پیشرفت اقتصادی و اجتماعی نباید به سرمایه‌گذاری دانش محدود شود.

زیرا آن‌ها می‌توانند به‌عنوان عوامل محلی عمل کنند که سرمایه کارآفرینی را تحریک می‌کنند، توسط ترویج تفکر، اقدامات و نهادهای کارآفرینانه و این حتی از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا وجود توانایی‌های کارآفرینی ممکن است بیش از وجود منابع طبیعی یا مالی بر توسعه محلی تأثیر بگذارد.

منابع

برای دریافت منابع و رفرنس ها می توانید فایل را خریداری نمایید.

  راهنمای خرید:
  • لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
  • همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
  • ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
  • در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.